نفت

نفت به صورت پنهان و آشکار در زندگی روزمره تمام مردم جهان نقش بزرگی بازی می کند. ما انسان ها برای گرمایش و سرمایش و حمل و نقل و تولید برق از سوخت هایی مانند نفت، بنزین، گاز، گازوئیل و مازوت استفاده می کنیم. بعلاوه نفت در تولید پا‌ک کننده‌ها، شوینده‌ها، پارچه‌ها، لوازم بسته‌بندی‌، چسب ها، حتی شانه و مسواک و تشک و سی‌دی موسیقی، کار برد دارد. اما جالب است بدانید نفت خام موارد استفاده بیشتری در پزشکی و داروسازی، صنایع غذایی و لوازم آرایشی، تجهیزات ورزشی و حتی ساخت آلات موسیقی نیز دارد.

پتروشیمی یا ‌شیمی نفت (Petrochemistry) شاخه‌ای از دانش شیمی است که نفت خام و گاز طبیعی را به کالاهای مصرفی تبدیل می کند. جالب است بدانید ۸۰ درصد از مواد لوازم آرایشی و بهداشتی از مشتقات نفت ساخته می شود. نفت به عنوان ماده اولیه برای تولید وازلین، عطر و ادکلن، رنگ مو، انواع صابون، شامپو و نرم کننده مو و رژلب استفاده می شود. یکی دیگر از موارد استفاده از مشتقات نفت، برای تولید لاستیک مصنوعی می باشد. لاستیک مصنوعی برای تولید کالاهای ورزشی، کفش، تایر اتومبیل، اسباب بازی های کودکان، قطعات کامپیوتر، قطعات تلفن همراه، دوربین و همچنین به عنوان عایق سیم و کابل استفاده می شود. روغن های صنعتی و انواع روان کننده ها از دیگر مشتقات نفت است. محصولاتی مانند انواع روغن های موتور و گیربکس، گریس، موم، پارافین و روان کننده های تراشکاری همگی از نفت ساخته می شوند. اگر بگویند نفت در تولید دارو نقش دارد، نباید تعجب کنید. بسیاری از داروها از بنزن مشتق می شوند و بنزن نیز از نفت بدست می آید. تمام دارو های ضد درد از جمله آسپرین، کورتیزون و دارو های بیهوشی و اکثر مکمل های ویتامین، شامل ویتامین A، ویتامین B6 و ویتامین B9 از مشتقات نفتی هستند.

نفت ماده اولیه بسیاری از مواد شوینده و پاک کننده است. در گذشته مواد شوینده از روغن های طبیعی و چربی های گیاهان و حیوانی ساخته می شد. امروزه اگر به لیبل مواد تشکیل دهنده محصول پاک کننده و شوینده دقت کنید، می بینید گلیسیرین  از اصلی ترین مواد آن است. گلیسرین یکی از مواد پتروشیمی است که از نفت بدست می آید. آسفالت یکی دیگر از محصولاتی است که مشتقات نفتی در آن حضوری پر رنگ دارد. آسفالت ترکیبی است از قیر و شن و ماسه، قیر ماده نیمه جامدی است که از تقطیر نفت خام استخراج می شود.

یکی دیگر از موادی که به نفت وابسته است پارچه های مصنوعی هستند. انواع الیاف مصنوعی از جمله نایلون، اسپندکس، اکریلیک و پلی استر، از مواد پتروشیمی و در واقع از نفت ساخته می شوند. در تولید مواد غذایی هم نفت نقش مهمی دارد. محصولات پتروشیمی در مواد نگهدارنده غذا، طعم دهنده ها و رنگ های غذا کاربرد دارند. بعلاوه فرآورده های نفتی در بسیاری از کودهای شیمیایی و آفت کش ها استفاده می شود. جالب اینکه پلیمرهای تولید شده از نفت، برای تولید آدامس استفاده می شوند.

ولی پر مصرف ترین فرآورده نفتی، نایلون و پلاستیک است که بیشتر آن در صنایع بسته بندی و ریسندگی استفاده می شود. پلاستیک ها از مشتقات نفت، گازوئیل و یا گاز طبیعی بدست می آیند. این ماده در لوازم منزل، میز و صندلی، قطعات اتومبیل همچنین بطری های آب و نوشابه و کیسه های خرید استفاده فراوانی دارد. همه ساله نزدیک ۳۸۰ میلیون تن پلاستیک در سراسر جهان تولید و روانه بازار می‌شود که پیش بینی می شود این رقم تا سال ۲۰۵۰، به ۳۴ میلیارد تن یعنی حدود ۱۰۰ برابر برسد. هم اکنون حدود ۵ درصد از نفت جهان برای تولید مواد پلاستیکی مصرف می شود. با توجه به افزایش نیاز به پلاستیک و کاهش تولید نفت در جهان، احتمالاً در ۳۰ سال آینده ۵۰ درصد نفت استخراج شده، در صنایع پلاستیکی مصرف خواهد شد. هم اکنون سالیانه ۱۰۰ میلیون بشکه نفت خام برای تولید مشتقات پلاستیک مصرف می شود که این رقم در آینده تا ۸  برابر افزایش خواهد یافت.

مهم ترین عامل تغییرات آب و هوایی سوزاندن سوخت های فسیلی است و اصلی ترین سوخت تاکنون از مشتقات نفت بدست می آمد. اکنون اکثر کشورهای جهان سعی می کنند تا از مصرف نفت و مشتقات آن بکاهند و به جای آن از سوخت های سبز و قابل بازیافت استفاده کنند. این اتفاق باعث خواهد شد که در آینده تقاضا برای نفت کاهش پیدا کند. بهتر است کشورهای نفت خیزی که به درآمد نفت وابسته هستند از همین حالا اقدام به گسترش صنایع پتروشیمی و صنایع تکمیلی آن بکنند تا مجبور نشوند در آینده نفت را به قیمت ارزان بفروشند و کالا های ساخته شده از نفت را به قیمت گزاف بخرند. هم اکنون نیز کالاهای پتروشیمی بیشترین ارزش افزوده را برای نفت ایجاد می کنند.