از شروع دوران انقلاب صنعتی در قرن ۱۸، تا پایان قرن بیستم مصرف سوخت های فسیلی مانند نفت و گاز و زغال سنگ روز به روز افزایش پیدا کرده. زمانی مردم جهان نگران به اتمام رسیدن ذخایر سوخت های فسیلی شدند و قیمت نفت حتی به بشکه ای ۱۳۰ دلار رسید. پس از مدتی مشخص شد که سوزاندن سوخت های فسیلی برای بدست آوردن برق و حرکت وسایل نقلیه و مصارف گرم کردن منازل، دلیل اصلی تغییرات آب و هوایی دنیا است. چون با سوزاندن سوخت های فسیلی،کربن مدفون شده در دل زمین استخراج و به شکل دی اکسید کربن در اتمسفر منتشر می شود.
حالا مشخص شده که کشورها برای جلوگیری از گرمایش جهانی و دستیابی به اهداف توافقنامه پاریس، باید محدودیت‌های سختی را برای مصرف سوخت‌های فسیلی قبول کنند و در یک بازه زمانی مشخص، تولید کربن را به صفر برسانند. برآورد می شود برای محدود نگاه داشتن گرم شدن زمین در حد ۱/۵ درجه سانتی گراد، باید ۶۰ درصد از ذخایر باقی مانده نفت و گاز و۹۰ درصد ذخایر زغال سنگ و صد در صد نفت شیل، در دل زمین مدفون باقی بماند و هرگز استخراج نشود.
واقعیت این است که جهان از مدتی قبل حرکت خود را به سوی انرژی‌های پاک و دور شدن از انرژی‌های فسیلی شروع کرده. موسسه مشاوره بین‌المللی مک‌کینزی که معتبرترین شرکت مشاور مدیریت جهانی است، در تحقیقی که سال جاری منتشر کرد، عنوان نموده: « تقاضا برای نفت بزودی در مسیر کاهشی قرار خواهد گرفت و قیمت‌ها پایین خواهد آمد و این به معنای تحولات بزرگ در بازار نفت و گاز خواهد بود و با کاهش سهم سوخت‌های فسیلی در سبد انرژی‌های مصرفی جهان، شرکت‌های بزرگ نفتی قدرت دیرینه خود را از دست خواهند داد. در حال حاضر نیز تعداد زیادی از چاه‌های نفتی به حال خود رها شده اند و برنامه‌های استخراج جدید به شدت کاهش یافته است.»
درباره افق بازار نفت و سرعت حرکت جهان به سوی انرژی‌های تجدیدپذیر، تحقیقات متعددی انجام شده. طبق برخی پیش‌بینی‌ها، تقاضا برای نفت از سال ۲۰۲۳ در یک روند بلندمدت شروع به کاهش خواهد کرد. پیش بینی می شود که قیمت هر بشکه نفت در سال ۲۰۳۰، از رقم‌های کنونی یعنی۷۰ و۸۰ دلار، به حدود ۴۰ دلار کاهش خواهد یافت و تا سال ۲۰۵۰ قیمت نفت به حدود ۱۰ دلار خواهد رسید. موسسه مک‌کینزی پیش‌بینی می‌کند که به جز کارآمدترین پالایشگاه ها، بقیه تعطیل خواهند شد و ظرفیت پالایشگاه ها به یک‌سوم رقم کنونی کاهش پیدا خواهد کرد.
حالا این سوال مطرح است که آیا کشورهای تولید کننده نفت و شرکت‌های بزرگ نفتی آماده چنین تغییرات بزرگ هستند؟ پاسخ منفی است. هم اکنون اکثر شرکت‌های نفتی شاهد کاهش درآمد و حتی ورشکستگی هستند و باید تغییرات بزرگی در کل فعالیت‌های خود به وجود آورند. البته این تغییرات بسیار پرهزینه خواهد بود. اما برخی از شرکت‌های بزرگ صنعت نفت، در حال تغییر مسیر خود هستند و سعی می‌کنند خود را برای یک دوران جدید در صنعت انرژی جهان آماده کنند. آنها مجبورند به سمت تولید انرژی های پاک مانند انرژی خورشید، نیروی باد، انرژی جزر و مد امواج و انرژی زمین‌گرمایی بروند تا در آینده ورشکست نشوند.
در همین راستا مدیر شرکت بریتیش‌پترولیوم می‌گوید: «پس از ۱۱۲ سال ما در حال تبدیل شدن از یک شرکت نفتی بین‌المللی به یک شرکت انرژی هستیم. ما سعی می کنیم که در سال ۲۰۳۰ به یک شرکت بسیار متفاوت تبدیل شویم. در آن سال تولید نفت و گاز ما ۴۰ درصد کاهش خواهد یافت و سرمایه‌گذاری ما در حوزه انرژی‌های سبز ۱۰ برابر خواهد شد. شرکت رویال داچ شل نیز خطر را احساس کرده. مدیران شرکت در اواسط ماه آوریل گذشته از سهامداران خواستند تا استراتژی جدید شرکت را تصویب کنند. طبق این استراتژی، شرکت شل به عنوان فعال صنعت نفت و گاز، به سوی تولید سوخت‌های پاک، ایجاد جایگاه‌های شارژ خودروهای برقی، تولید هیدروژن و دیگر اشکال انرژی‌های تجدیدپذیر حرکت خواهد کرد.
در این میان بسیاری از کشورهای وابسته به درآمدهای نفتی، به‌ویژه در خاورمیانه، آفریقا و آمریکای لاتین دچار مشکلات بزرگی خواهند شد. چون علاوه بر اینکه درآمد بزرگی را از دست می دهند ناگزیر می شوند در مسیر استفاده از انرژی های سبز، سرمایه گذاری های کلانی انجام دهند. پیش بینی می شود که در آینده تنها آن دسته از کشورهای تولیدکننده نفت که هزینه تولیدشان بسیار پایین است، عرضه‌کنندگان اصلی نفت باقی بمانند، هرچند از این راه سود اندکی نصیب شان خواهد شد.
یک دیدگاه بنویسید