اخیراً سوال مهمی مطرح شده که آیا تغییرات آب‌ و ‌هوایی می تواند دلیل همه‌گیری ویروس کرونا باشد؟ محققان دانشگاه کمبریج انگلستان بر اساس مطالعات خود می گویند: ما شواهد مستقیمی مبنی بر تاثیر تغییرات آب و هوایی بر ظهورکووید-۱۹ نداریم، اما می دانیم تغییرات آب و هوایی نحوه ارتباط انسان را با گونه های مختلف جانوری تغییر داده. همین تغییرات است که می تواند خطر ابتلا به همه گیری بیماری های نوظهور را افزایش دهد.

شیوه کار به این شکل است که با بالا رفتن دمای کره زمین، حیوانات بزرگ و کوچک ساکن در خشکی و دریا که به این اندازه از گرما عادت ندارند، برای خارج شدن از محدوده گرما به صورت غریزی به سمت قطب های کره زمین که خنک تر هستند، حرکت می کنند. در اثر این کوچ با انسان و حیوانات دیگری که قبلاً با آنها در تماس نبودند، برخورد می کنند. در نتیجه برای انواع پاتوژن ها از جمله ویروس ها، فرصت مناسبی فراهم می‌شود تا به بدن میزبان‌های جدید که آمادگی دفاع و پاتن های لازم را ندارند، انتقال پیدا کنند.

یکی دیگر از عواملی که خطر ابتلا به بیماری های نوظهور را افزایش می دهد، جا به جایی حیوانات در اثر جنگل زدایی است. بزرگترین عامل از بین رفتن زیستگاه حیوانات، پاک تراشی و قطع کردن درختان جنگل به منظور افزایش سطح زمین های کشاورزی است. از دست دادن زیستگاه، حیوانات را مجبور به مهاجرت و تماس با سایر حیوانات و انسان ها می کند و امکان به اشتراک گذاشتن میکروب ها و ویروس ها را فراهم می نماید.

یکی دیگر از عوامل مهاجرت جانوران، تغییر پیدا کردن شرایط زیستگاه های آنها در اثر تغییرات آب و هوایی است. به عنوان نمونه، در سال های اخیر گرمایش جهانی و افزایش باران های موسمی در استان یوننان چین، باعث افزایش رشد گونه های گیاهی مورد علاقه خفاش‌ها، در این منطقه شده است. محققان می گویند در نتیجه تغییرات اقلیمی، ۴۰‌ گونه خفاش به استان یوننان مهاجرت کرده‌ و در مجاورت مناطق پرجمعیت این استان اقامت گزیده اند. تاکنون مشخص شده در بدن این خفاش‌ها نزدیک به ۱۰۰ نوع ویروس کرونا زندگی می‌کند که با سیستم بدنی خفاش هم آهنگی دارد و به آنها آسیبی نمی رساند، ولی برای انسان ها خطرناک است. به نظر محققان، یکی از دلایل شروع انتشار ویروس کووید-۱۹ از شهر ووهان که در استان یوننان واقع است، می تواند همین تماس مردم با خفاش های ناقل ویروس باشد. به خصوص که مردم چین شکار و خوردن خفاش را مانند خوردن گنجشک و کبوتر، امری عادی به حساب می آورند.

در سال های گذشته چندین نوع ویروس کشنده در جهان شایع شده است. در سال ۱۹۷۶ ویروس ناشناخته ای در غرب آفریقا شناسایی شد که نام آن را ابولا گذاشتند. این ویروس از طریق تماس با خون یا مایعات بدن میمون‌ها و خفاش‌های میوه‌خوار به انسان منتقل می‌شود. سپس انسان آلوده می‌تواند باعث همه گیری این بیماری میان سایر انسان ها شود. بین سال های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۶ همه گیری این ویروس در کشورهای کنگو، سیرالئون، گینه و لیبریا، جان ۱۱هزار و ۳۰۰ نفر را گرفت. اپیدمی ابولا  احتمالاً به این دلیل رخ داد که در اثر جنگل زدایی، خفاش‌ها و میمون های ناقل ویروس ابولا مجبور شدند به زیستگاه‌های جدید، در نزدیکی انسان ها نقل مکان کنند. دلیل مهاجرت جانوران این بود که جنگل‌های محل زندگی آنها برای کاشت درختان پالم و تولید روغن، تراشیده شدند.

مورد دیگر سندرم حاد تنفسی سارس (SARS) است که از خانواده ویروس های تاجی شکل (corona) محسوب می شود. این ویروس عامل مشترک بیماری بین انسان و دام است. برای اولین بار این بیماری در اواخر فوریه سال ۲۰۰۳ در کشور چین ظاهر شد و به ۴ کشور دیگر نیز سرایت کرد. هرچند عامل اصلی این بیماری تاکنون اثبات نشده ولی خفاش ها و شترها مشکوک ترین منابع انتقال این ویروس به انسان تشخیص داده شده اند.

بعد از گذشت نزدیک به یک دهه در سال ۲۰۱۲ تغییرات ژنتیکی جدیدی در ویروس کرونا اتفاق افتاد و این بار باعث شیوع یک بیماری جدید در عربستان شد که نام آن را مرس (سندرم تنفسی خاورمیانه) گذاشتند. این بیماری برخلاف سارس، نه تنها دستگاه تنفس بلکه ارگان‌های حیاتی دیگر بدن مثل کلیه و کبد را نیز درگیر می‌کرد به همین دلیل مرگ و میر آن در حدود ۳۶ درصد بود. این بیماری هم در ۲۷ کشور جهان از جمله ۶ کشور نزدیک به عربستان گزارش شد. این ویروس نیز از حیوان به انسان منتقل شده و محققان شتر را عامل آن می دانند.

بالاخره در آخرین روزهای سال ۲۰۱۹، شش سال پس از سارس، همه گیری گونه جدیدی از ویروس کرونا با نام علمی کووید-۱۹ این بار در سراسر جهان اتفاق افتاد و تا امروز بیش از ۲۵۰ میلیون نفر را مبتلا و بیش از ۵ میلیون نفر را کشته است. عامل انتشار آن نیز خفاش و پنگلوین شناخته شد. همانگونه که مشاهده می شود، فاصله زمان بازگشت ویروس های خطرناک مرتباً کاهش پیدا می کند و به قدرت و گسترش آن افزوده می شود. اتفاقی که می تواند در نوبت های بعدی باعث انقراض نسل بشر شود.