کنفرانس جهانی تغییرات اقلیمی COP27، به مدیریت سازمان ملل متحد، پس از ۱۵ روز بحث و گفتگو در تاریخ ۲۱ نوامبر سال ۲۰۲۲ (۳۰ آبان)، با ناامید کردن طرفداران محیط زیست به پایان رسید. این رویداد با حضور بیش از ۱۰۰ تن از رهبران جهان و ۴۵۰۰۰ مهمان از سراسر دنیا و به میزبانی کشور مصر، در بندر شرم الشیخ برگزار شد. در پایان این کنفرانس ۱۵ روزه، توافق شد تا بخشی از خسارات کشورهای فقیری که بلایای آب و هوایی به آنها آسیب شدید وارد کرده، جبران شود. اما هیچ تصمیمی برای کنترل افزایش کربن در جهان گرفته نشد.

این مذاکرات دو هفته ای با سخنان آقای آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل آغاز شد. او در بخشی از سخنان خود گفت: انتشار گازهای گلخانه ای همچنان در حال رشد است و دمای جهان در حال افزایش و سیاره ما به سرعت به نقاط اوج حادثه نزدیک می شود. نقطه ای که هرج و مرج آب و هوایی، دیگر قابل برگشت نخواهد بود و فاجعه های زیست محیطی، به صورت مهره های دومینو بر روی هم خواهند غلطید. من در این اجلاس خواستار یک پیمان تاریخی بین اقتصادهای توسعه یافته و در حال توسعه هستم. پیمانی که در آن همه کشورها تلاش بیشتری در راستای هدف کنترل افزایش گرما انجام دهند. زیرا دنیا به سرعت در بزرگراهی به سمت جهنم آب و هوایی در حرکت است و ما هنوز پایمان روی پدال گاز است.

در ابتدای کنفرانس، کشورهای عضو اتحادیه اروپا پا فشاری داشتند که محدودیت های تولیدگازهای گلخانه ای افزایش پیدا کند. آنها می گفتند به دلیل تعلل های چند سال اخیر، باید سرعت حرکت به سمت صفر مطلق کربن و حذف زغال سنگ، شدت پیدا کند. در طول کنفرانس، کشورهای تولیدکننده نفت و نماینده برخی از صنایع بزرگ در تلاش بودند تا تعهدات جهانی برای کنترل سوخت های فسیلی، افزایش پیدا نکند. در این میان کشورهایی مانند پاکستان، سومالی، تیمور و بنگلادش که آسیب شدیدی از تغییرات آب و هوایی دیده بودند، می گفتند چون آنها نقش موثری در تولید کربن ندارند، ولی آسیب های سنگینی دیده اند، پس کشورهای صنعتی باید خسارت حوادث آب و هوایی آنها را جبران کنند.

تا بعدازظهر روز آخر، مذاکرات در آستانه سقوط قرار داشت. یکی از مدیران سازمان ملل در آن زمان می گفت: “این بدترین کنفرانس آب و هوایی است که من تا به حال دیده ام”. کشورها پس از گذشت ۱۴ روز از شروع کنفرانس، نه تنها در مورد اقدامات کلیدی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه ای به نتیجه مشخصی نرسیده بودند، بلکه از نظر پرداخت ضرر و زیان به کشورهای آسیب دیده نیز، از هدف خیلی دور بودند.

بالاخره این اجلاس بعد از دو هفته مذاکره و چانه زنی فشرده و اضافه کردن یک روز به زمان جلسات، با یک توافق تک بعدی و ضعیف به پایان رسید. لابی های کشورهای نفت خیز توانستند بخشی از توافق نامه در مورد کربن زدایی بیشتر را از دستور جلسه خارج کنند. سپس برای ساکت کردن کشورهای درحال توسعه که بیشترین خسارت ها را دیده بودند، موضوع صندوق کمک مالی درکانون توجه قرار گرفت. اتحادیه اروپا در نهایت موضع خود را تغییر داد و بر ایالات متحده نیز فشار آورد تا از آنها پیروی کند. البته بحران انرژی اروپا نیز که ناشی از جنگ اوکراین است، یکی از عوامل عدم پیشرفت در زمینه جایگزینی بیشتر سوخت های فسیل با انرژی سبز بود.

در پایان اجلاس، توافق نامه ای از طرف ۱۹۰ کشور امضاء شد و در آن کشورهای توسعه یافته به عنوان اصلی ترین عوامل گرمایش جهانی، ملزم شدند که یک صندوق تامین خسارت تاسیس کنند و برای کمک به بازسازی کشورهای آسیب دیده از تغییرات آب و هوایی، بودجه در نظر بگیرند. جدول این تعهدها در یک ماه آینده مشخص خواهد شد. متاسفانه در این توافق نامه برای کنترل جدی تر و دقیق تر انتشار کربن که عامل اصلی گرمایش جهانی و تغییرات اقلیمی است، هیچ توافقی انجام نشد. در واقع این کنفرانس برای تغییرات آب و هوایی مُسکن تجویز کرد، ولی دارویی در نظر نگرفت.

فرانس تیمرمنز، نایب رئیس کمیسیون اروپا، درباره این توافق نامه گفت: آنچه اتفاق افتاد را نمی توان به عنوان قدمی رو به جلو، برای مردم جهان و سیاره زمین دانست. این توافق نامه دستوراتی برای تسریع کاهش انتشار گازهای گلخانه ای به همراه ندارد و به شکاف بزرگ بین علم آب و هوا و سیاست های آب و هوایی نپرداخته. اتحادیه اروپا با قدرت به اینجا آمده بود تا بر کاهش گازهای گلخانه ای پافشاری کند، ولی ما ناامید شدیم چون به این هدف نرسیدیم. چگونه ممکن است توافقی که توسط بسیاری از کشورهای فقیر تحت عنوان “تاریخی” شناخته می شود، برای کسانی که در جهت محدودیت ۵/۱ درجه سانتیگراد می جنگند تا این حد نا امید کننده باشد؟