در آخرین روزهای تیرماه امسال، زمانی که ۱۷ شهر استان فارس با کم آبی و خشکسالی دست و پنجه نرم می کردند و میزان بارندگی نسبت به سال قبل ۶۵ درصد کاهش پیدا کرده بود، ناگهان بخشی از این استان دچار سیلی شد که حداقل ۲۳ نفر در این سیل کشته شدند. کمتر از یک هفته بعد، در حالی که بیشتر نقاط کشور در گرما و خشکسالی بی سابقه ای گرفتار بودند، ناگهان ۶۲ شهر کشور دچار سیل های شدید شدند که بیش از ۱۰۰ نفر را به کام مرگ فرستاد.

در ماه خرداد امسال برخی از شهرهای خوزستان و ایلام، با گرمای بالای ۵۲ درجه، رکورد دمای ثبت شده در ۷۰ سال گذشته را شکستند. در روز ۲۱ خرداد ماه امسال نیز، سازمان هواشناسی دمای هوای شهر آبادان را ۵۲/۲ درجه سانتیگراد اعلام کرد که بالاترین دما برای استان خوزستان از زمان شروع ثبت رکوردها بوده است.

در اروپا که به قاره سبز معروف است، تاکنون استفاده از وسایل خنک ‌کننده در زندگی بسیاری از مردم این قاره جایگاهی نداشته. اما امسال دمای هوا ناگهان در برخی از مناطق، به بیش از ۴۷ درجه سانتیگراد رسید و با غافلگیر شدن مردم، بیش از دو هزار نفر به دلیل دمای زیاد هوا و گرمازدگی جان باختند. امسال دمای هوا در برخی از مناطق فرانسه به بالای ۴۲ درجه سانتیگراد رسید و رکوردهای گرمای هوا در بیش از ده شهر این کشور شکسته شد. در اثر همین گرما و خشک شدن هوا، شماری از کشورهای اروپا شاهد آتش‌سوزی‌های گسترده ای شدند و جنگل های بخش‌هایی از غرب فرانسه، پرتغال و اسپانیا در آتش سوختند. بر اساس برآوردهای انجام شده، آتش در کمتر از یک هفته، ۱۴ هزار هکتار از جنگل‌های اروپا را سوزاند.

افزایش دمای هوا در ایتالیا نیز به بالای ۴۲ درجه سانتیگراد رسید. این کشور امسال با بدترین خشکسالی در ۷۰ سال گذشته مواجه شده است. نخست وزیر ایتالیا می گوید: این جدی ترین بحران خشکسالی تاکنون است و بخش‌هایی از رودخانه (پو)که بزرگترین مخزن آب شیرین ایتالیا محسوب می شود، به کلی خشک شده است. بر اساس اعلام کمیسیون اروپا، نیمی از خاک اتحادیه اروپا در حال حاضر به دلیل کمبود بارندگی در معرض خطر خشکسالی قرار دارد.

دمای شهر لندن نیز امسال به ۴۲ درجه سانتیگراد رسید که رکوردی جدید در این شهر محسوب می شود. تاکنون بالاترین دمای هوای ثبت شده برای لندن ۳۸/۷ درجه سانتیگراد بود که مربوط به سال ۲۰۱۹ است. یعنی در فاصله ۳ سال، ۳/۳ درجه سانتیگراد به حداکثر گرمای لندن اضافه شد. با افزایش کم ‌سابقه دمای هوا، مقام‌های بریتانیایی وضعیت قرمز اعلام کردند و شبکه حمل‌ونقل مختل شد‌ و شهروندان برای سفر کردن با مشکلاتی مواجه شدند. دمای شهر دوبلین که پایتخت ایرلند است نیز به ۳۳ درجه سانتیگراد رسید که بالاترین دمای ثبت شده از سال ۱۸۸۷ است.

در ماه های اخیر، نمونه های متعددی از بارندگی های ناگهانی و بی موقع و موج گرما در آفریقا، آسیا، اروپا، آمریکای شمالی و جنوبی دیده شده است. باران هایی که ظرف چند ساعت یا چند روز سیل های ویرانگر و مرگبار در کشورهایی مانند هند، پاکستان، بنگلادش، نپال و ژاپن به راه انداخته. در خرداد ماه امسال، پس از وقوع بارندگی شدید در برزیل صدها نفر جان خود را از دست دادند. در ۲۳ تیرماه امسال در استان بلوچستان پاکستان، ده ها هزار نفر در سیلاب گرفتار شدند و صدها نفر جان باختند. شهرهای کشمیر، ونکوور، تایپه و صدها شهر و روستای دیگر در سراسر دنیا امسال با سیل های سنگین مواجه شدند.

تاریخ مدون جهان، بارندگی و سیل ها و خشکسالی های بسیار مهیب تر از آنچه امسال اتفاق افتاده را به صورت موردی به خاطر دارد. ولی تاکنون گرما، بارندگی و خشکسالی تا این حد وسیع، آنهم همگی ظرف چند ماه در اکثر نقاط جهان سابقه نداشته است. کارشناسان محیط زیست این اتفاقات بی‌سابقه را مستقیماً با تغییرات اقلیمی مرتبط می‌دانند. از سال ها قبل دانشمندان اخطار کرده بودند که با افزایش گازهای گلخانه ای، گرمای کره زمین افزایش پیدا خواهدکرد، چندانکه تاکنون نسبت به زمان شروع انقلاب صنعتی، گرمای کره زمین به صورت متوسط ۱/۲ درجه افزایش پیدا کرده. متاسفانه پیش بینی می شود اگر شرایط به همین شکل پیش برود، این افرایش ظرف ۲۸ سال آینده ممکن است به ۲/۷ درجه برسد.

دلیل تغییرات آب و هوایی، به دلیل بهم خوردن چرخه بخار آب است که از روی اقیانوس ها برمی خیزد. با افزایش گرما میزان تبخیر اقیانوس ها بیشتر می شود و  چون جو زمین هم گرم شده، رطوبت بیشتری در ابرها ذخیره می شود. با افزایش میزان باروری ابرها، فراوانی و شدت بارندگی ها افزایش پیدا می کند. تحت این شرایط جریان های موسمی حرکت ابرها نیز به هم خورده و در بسیاری از مناطق باران نمی بارد و خشکسالی می شود. ولی در بعضی مناطق دیگر باران به شدت می بارد. مشکل دیگر این است که گرمای هوا، میزان بارش برف را محدودتر می کند و به همان دلیل برف ها سریع تر آب می شوند. چندانکه امسال برف های کوه آلپ در اوایل تابستان آب شد و به جای آن سبزه رویید و منظره سفید ابدی این کوه ها برای نخستین بار به رنگ سبز درآمد.

اکنون چند سالی است که آثار تغییرات خارج از روال طبیعی آب و هوا در تمام نقاط جهان به وضوح قابل مشاهده است. این میزان از امواج گرما، بارش شدید، خشکسالی، طوفان های استوایی و آتش سوزی جنگل ها، دیگر باید همه را قانع کند که این ها فقط یک اتفاق نیستند. اگر تدبیر برای کاهش تولید گازهای گلخانه ای نیندیشیم، ممکن است در سال‌های آینده شاهد تغییرات آب و هوایی وخیم‌تر و خطرناک تری باشیم. چون هرگونه تاخیر برای محدود کردن انتشار گازهای گلخانه ای، به این معنی خواهد بود که بشریت تنها «پنجره در حال بسته شدن» تضمین آینده ای پایدار را از دست خواهد داد.