از نظر روانشناسی، اگر فردی احساس خود بزرگ بینی اغراق آمیزی داشته باشد، دچار اختلال شخصیتی خودشیفتگی یا نارسیسیسم شده است. ریشه لغت نارسیسیسم از نام یک شکارچی افسانه ای در یونان باستان، بنام “نارسیوسم” آمده که چهره بسیار زیبایی داشت و به همین دلیل تمام پیشنهادهای عاشقانه را رد کرد. زمانی که او عکس خودش را داخل آب دید، عاشق و شیفته خود شد و تا پایان عمر به عکس خود خیره ماند. پس از مرگ این صیاد، به جای او گُلی به نام نرگس در آنجا روئید.

فرد خودشیفته خودش را از آنچه که هست باهوش‌تر و زیباتر می بیند و در ذهن تصور می کند که از بقیه مردم لایق تر است. او باور فراوانی به اهمیت خودش دارد و فکر می کند تاثیرش بر زندگی دیگران زیاد است. خودشیفته فکر می‌کند همیشه حق با او است و از دیگران توقع دارد همه نظرات او را بپذیرند و به حقانیت او اعتراف کنند. افراد مبتلا به نارسیسیسم خود را بی همتا می‌دانند و به شدت نیازمند تائید دیگران هستند.

انجمن روانپزشکی آمریکا، می گویند خودشیفتگی ناهنجاری مخصوص بزرگسالان است و افراد جوان به خصوص کودکان فقط می‌توانند به‌شدت خود محور بشوند که این رفتار ممکن است یک واکنش طبیعی از مراحل رشد آنها باشد. این انجمن افراد مبتلا به اختلال شخصیتی خودشیفتگی را با صفات خودبزرگ‌بینی، داشتن حس حق به جانب بودن، احساس نیاز به توجه و مورد تمجید واقع شدن توسط اطرافیان توصیف می کند و می گوید که برای خودشیفته‌ها سخت است تصویر واقعی خود را با نگاهی واقع‌گرایانه ببینند. انجمن روانپزشکی آمریکا خودشیفتگی را یک اختلال شخصیت خطرناک می داند، چون بر زندگی فرد غلبه می کند و مشکلات بزرگی را با خود به همراه می آورد. مثلاً فرد خودشیفته به جای اینکه اطرافیان خود را حمایت کند، سعی می کند آنها را تبدیل به وسیله ای برای جلب ستایش و توجه نسبت به خودش بنماید. یا اینکه در زمان بروز مشکل، به جای بررسی عملکرد خود، دیگران را متهم می کند و معتقد است آنها اشتباه کرده اند و او از خطا و اشتباه کاملاً مصون است.

مخرب ترین نوع خودشیفتگی، میل به جلب توجه، همراه با برون‌گرایی و تحکم کردن به دیگران است. افرادی که دچار این نوع خودشیفتگی می شوند معمولاً در پی کسب قدرت هستند تا از موقعیتی بالاتر و توجه ای بیشتر برخوردار شوند. اگرچه افراد خودشیفته به دلیل انگیزه قوی که در وجودشان جریان دارد، توانایی زیادی برای به دست آوردن موقعیت‌های برتر دارند، اما به راحتی با کوچکترین ناملایمات حس تحقیر و تهدید در آنها نمایان شده و به فردی خطرناک تبدیل می شوند. افراد خودشیفته دوست دارند خودخواهانه عمل کنند، به همین دلیل ممکن است هر لحظه برای رسیدن به اهدافشان، تصمیمات غیراخلاقی بگیرند. آنها با دوستان و خانواده خود نیز ممکن است رو راست نباشند و در حق آنها بی وفایی و خیانت کنند. اگر شخصیت زیبا و جذابی که خودشیفته برای خود متصور شده بوسیله دیگری به چالش کشیده ‌شود، به شدت بر می آشوبند و عصبانی و خشن‌ می شوند وکینه آن شخص را به دل می گیرند. افراد خودشیفته از قبول شکست و اشتباه بدشان می‌آید و اصلاً دوست ندارند در کاری شکست بخورند و خطایی به نامشان نوشته شود. همچنین اگر در کاری نسبتاً موفق شوند، آن را با اغراق زیادی مطرح و از دیگران تائید طلب می کنند.

محققان و روانپزشکان دو عامل ژنتیک و تربیت را از دلایل اصلی مبتلا شدن افراد به این عارضه می دانند. از نظر ژنتیک، با اسکن مغز افراد خودشیفته شواهدی از نوعی نارسایی، در بخش خاکستری مغز دیده شده است. از نظر تربیتی، خودشفتگی را می توان بیماری حداکثرها دانست. دریافت پاداش های افراطی و یا تنبیه های افراطی در کودکی، وابستگی بیش از حد به والدین و یا بی توجهی بیش از حد، تعریف و تحسین های بیش از اندازه از سوی پدر و مادر و یا تحقیر و سرزنش افراطی، تحمل آزار و اذیت شدید یا رفاه فراوان و گذر از فقر مطلق به سوی ثروت زیاد می تواند از عوامل بروز خود شیفتگی باشد.

به نظر روانشناسان همیشه دور و بر این افراد کسانی وجود دارند که خودشیفتگی آنها را تشدید می کنند، افرادی که مجذوب آن ها می شوند و با رفتارهای خود به آتش خودشیفتگی شان نفت می پاشند. کسانی که خودشیفته ها را تقویت می کنند، معمولاً افرادی هستند که از اعتماد به نفس کمی برخوردارند و برای جبران کمبود اعتماد به نفس خود، جذب فرد خودشیفته می شوند و به وسیله آنها تمایلات خود آزارانه یا مازوخیسمی خود را برآورده می کنند. شاید بتوان گفت که وجود عامل ژنتیکی در کنار عامل تربیت افراطی و حضور کسانی که با رفتار خود تنور خودشیفتگی را گرم نگاه می دارند، ترکیب مناسبی برای تولید یک فرد خودشیفته است و چون امکان چنین ترکیبی بسیار اندک است، امکان بروز و ظهور افراد خود شیفته با رفتاری بیمارگونه، فقط در حدود یک الی ۲ درصد است. برخلاف باور عموم، این عارضه بیشتر مختص مردان است و زنها کمتر دچار شیدایی خودشیفتگی می شوند.