بر اساس آمارهای هواشناسی، سال ۲۰۲۱ به طور قطع به عنوان یکی از گرم ترین سال های دو قرن اخیر شناخته می شود. در ۱۱ جولای ( اول تیر)، دماسنج خدمات هواشناسی ملی آمریکا در منطقه دره مرده (Death Valley) دمای هوا را ۵۴ درجه سانتیگراد ثبت کرد که بی سابقه بود. ترکیه نیز در سال ۲۰۲۱ رکورد گرما را شکست و دماسنج های شهر دنیزلی در ماه جولای به ۴۹/۱ درجه سانتیگراد رسیدند که بالاترین دمای ثبت شده تاکنون در کشور ترکیه است. فنلاند در همین محدوده زمانی، طولانی ترین موج گرما در ۶۰ سال اخیر را تجربه کرد. شهر لاپلند فنلاند که یک منطقه سردسیر نزدیک به قطب شمال است، برای اولین بار در نیمه جولای گرمای هوا به ۳۰ درجه سانتیگراد در روز و ۲۴ درجه در شب رسید. در تابستان گذشته در بعضی از مناطق روسیه که سومین تولیدکننده بزرگ گندم جهان است، دمای هوا برای هفته ها در حدود ۳۸ درجه سانتیگراد باقی ماند، در نتیجه بازده گندم حدود یک سوم کاهش یافت و روسیه نیز به منظور تامین نیاز داخلی، از میزان صادرات گندم کاست. نتیجه آنکه قیمت گندم در بازارهای جهانی افزایش یافت.
طبق داده های سازمان جهانی هواشناسی (WMO)، ظرف ۲۰۰ سال گذشته دمای متوسط کره زمین بعد از اختراع موتور بخار و رواج انواع سوخت های فسیلی، ۱/۳ درجه سانتیگراد گرمتر شده است. متاسفانه گرمای کره زمین به صورت خطی افزایش پیدا نمی کند، بلکه رشد آن به صورت تصاعدی است. به همین دلیل نگرانی از افزایش گرمای جهان در سال های اخیر به شدت افزایش یافته است. سازمان ملل در سال ۲۰۱۵ برای یافتن ساز وکار کاستن از انتشار گازهای گلخانه ای، کنفرانسی در پاریس برگزار کرد. طبق مصوبات این اجلاس که با حضور ۱۹۵ کشور برگزار شد، قرار شد گرمایش جهانی تا پایان قرن ۲۱، از ۱/۵ درجه فراتر نرود، یعنی فقط ۰/۳ درجه افزایش را مجاز دانستند. هرچند به ظاهر این میزان از محدودیت ظرف ۸۵ سال، یک درخواست محتاطانه بود، ولی در عمل به نتیجه رساندن آن فوق العاده جاه طلبانه است. چون حداقل تمامی کشورهای صنعتی جهان باید تا سال ۲۰۵۰، تولید کربن خود را به صفر برسانند.
موسسه غیردولتی Climate Action Tracker (ردیاب تحرکات آب و هوایی) (CAT)، با بررسی غلظت دی اکسید کربن موجود در جو زمین و میزان واقع بینانه تولید گازهای گلخانه ای، همچنین با در نظر گرفتن میزان کنونی مصرف سوخت های فسیلی و محدودیت های مالی برای تبدیل آن به سوخت های قابل بازیافت و پاک، به این نتیجه رسید که افزایش گرمای زمین تا پایان قرن ۲۱، نه تنها در حد ۱/۵ درجه باقی نخواهد ماند، بلکه در حدود ۳ درجه بالا خواهد رفت و اگر تمام اهداف کنفرانس پاریس وکنفرانس cop26 نیزمحقق شود، باز هم میزان افزایش گرمایش جهانی حداقل ۲/۵ درجه خواهد بود. یعنی اهداف کنترل گرمایش جهانی از هم اکنون شکست خورده است.
قرار بود برنامه های اجرایی این توافقنامه برای رسیدن به (کربن صفر)، از سال ۲۰۲۰ آغاز شود که این سال با همه گیری ویروس کرونا مصادف شد. در اثر عوارض بیماری کرونا و اتفاقاتی مانند قرنطینه و تعطیلی مشاغل، ناگهان مصرف سوخت فسیلی به سرعت کاهش پیدا کرد، چندانکه در اوایل سال ۲۰۲۱ قیمت آن به چند دلار رسید و انگیزه های جایگزین کردن سوخت فسیلی با انرژی پاک، لااقل به مدت دو سال بسیار کم رنگ شد. از طرف دیگر اکثر کشورهای صنعتی که بیشترین آلودگی کربن را تولید می کنند، بقدری بودجه های خود را برای ترمیم آسیب های اقتصادی ویروس کرونا هزینه کردند که امکان سرمایه گذاری برای اهداف (کربن صفر) به شدت تضعیف شد. حالا دیگر هیچکس مطمئن نیست که آیا کشورهای صنعتی روی سیاست های کاهش کربن ایستادگی خواهند کرد یا نه.
سوالی که باقی می ماند این است که اگر میزان گرم شدن کره زمین به جای ۱/۵ درجه بسمت ۳ درجه میل کند چه اتفاقاتی خواهد افتاد. مدتها است که مشخص شده میزان خسارت های گرم شدن هوای کره زمین رشد تصاعدی دارند. یعنی پی آمد های افزایش دما بین ۲ درجه تا ۲/۵ درجه به مراتب خطرناک تر و فاجعه آمیزتر از افزایش بین ۱/۵ تا ۲ درجه است. حالا اگر بر طبق پیش بینی موسسه (CAT)، قرار باشد گرمایش جهانی ۳ درجه اضافه شود، این گرما به صورت یکنواخت در تمام جهان پخش نخواهد شد. بلکه قطب شمال، شمال کانادا، سیبری و اسکاندیناوی، بیشترین گرمایش را متحمل خواهند شد و میانگین دما در خاورمیانه، روسیه، چین و هند نیز بین ۵ تا ۶ درجه افزایش خواهد یافت. مثلاً حداکثر درجه حرارت شهر تهران که در ماه های تیر و مرداد حدود ۳۸ درجه است به ۴۳ درجه خواهد رسید. کارشناسان پیش بینی می کنند که در چنین شرایطی، آب اقیانوس ها حدود یک متر بالا خواهد آمد و بر زندگی ۳ میلیارد نفر تاثیرات بسیار مخرب خواهد داشت و دو سوم ساکنان کره زمین با خشکسالی و کمبود منابع آب روبرو خواهند شد.
یک دیدگاه بنویسید