شواهد باستان شناسی نشان می دهد، بیش از ۵۰ هزار سال قبل غارهای جزیره سولاوسی واقع در جنوب اندونزی، پناهگاه انسان های غارنشین بوده. تاکنون در یازده غار این منطقه، نقوشی کشف شده که مانند یک گالری هنری باستانی است. بر دیوارهای آهکی این غارها، صحنه های شکار حیوانات دیده می شود. روی دیوار یکی از این غارها، تصویری از یک گراز وحشی نقش بسته که در حال حمله کردن است. این نقاشی قدیمی ترین اثر هنری جهان است که چهره یک موجود زنده را به تصویر می کشد. قدمت این نقاشی به ۴۵۵۰۰ سال پیش باز می گردد. رنگ های این نقاشی از رنگدانه های انواع گیاهان بدست آمده. لایه بیرونی آن نیز بوسیله نوعی از صمغ گیاهی پوشیده شده که توانسته۵۰۰ قرن از قدیمی ترین اثر هنری بشریت در برابر شرایط آب و هوای داخل غار محافظت کند.
متاسفانه مدتی است که این آثار هنری، با سرعت نگران کننده ای در حال فروپاشی است و آسیب های زیادی به آنها وارد شده. تنها طی پنج ماه گذشته، نشانه های وسیعی از پوسته پوسته شدن در آنها دیده می شود. تیمی از محققان استرالیایی و اندونزیایی پس از بررسی دلایل این اتفاق، گزارش دادند که عامل اصلی تخریب، افزایش نمک در آب این غارها است. دلیل افزایش نمک نیز رشد کشاورزی، دامپروری و پرورش آبزیان در صد سال اخیر تشخیص داده شده. به نظر کارشناسان، پرورش ماهی به ویژه پرورش میگو، اگر به دقت مدیریت نشود، می تواند تأثیرات مخربی در محیط اطراف داشته باشد. هم اکنون سالانه حدود ۱/۵ میلیون تن میگو و ماهی در استخرهای این منطقه پرورش داده می شود. بسیاری از این استخرها دو منظوره هستند و پس از فصل برداشت ماهی و میگو، از آب آن برای کاشت برنج استفاده می شود. گسترش دامداری و پرورش آبزیان و افزایش کاشت برنج در این منطقه باعث افزایش سرسام آور پسآب های لب شور شده، آبی که در نهایت روانه این غارها می شوند.
در واقع می توان نتیجه گرفت که تامین خوراک جمعیت رو به افزایش اندونزی، به طور غیر مستقیم یکی از عوامل تخریب این قدیمی ترین اثر هنر جهان است. البته مردم منطقه سولاوسی بیش از ۷۰۰۰ سال است که در این مزارع برنج می کارند. اما در چند دهه اخیر، از یک طرف با افزایش چشمگیر میزان کشاورزی و پرورش ماهی، پسآب شور افزایش پیدا کرده و از طرف دیگر گرمایش جهانی و سایر تغییرات شدید آب و هوایی، باعث افزایش سرعت انتقال آب شور به داخل غارها شده است. در روزهای گرم و خشک، از حجم آب داخل غارها به شدت کاسته می شود، سپس با رسیدن طوفان های موسمی، پسآب ها به سرعت وارد غارها می شوند. تیم تحقیق می گوید: وارد شدن ناگهانی آب، رطوبت غارها را به سرعت افزایش می دهد و نمک آب بتدریج وارد بافت آهکی غار می شود. این نمک می تواند در روزهای گرم، تا سه برابر اندازه اولیه خود رشد کند. با تورم بلورهای نمک، به لایه بیرونی سنگ آهک فشار وارد می شود. این پدیده باعث پوسته پوسته شدن قسمت هایی از تصاویر غارها شده است.
سوالی که باقی می ماند این است که آیا می توان این آثار هنری باستانی را نجات داد؟ مرکز تحقیقات ملی باستان شناسی اندونزی می گوید: “ما در حال رقابت با زمان هستیم. تیم های ما تقریباً بدون استثنا از نقاشی ها لایه برداری کرده اند و جلو مراحل پیشرفته پوسیدگی و پوسته پوسته شدن را می گیرند. ولی اینکار هزینه های سنگینی دارد که از عهده دولت اندونزی خارج است به همین دلیل نگاه داری این آثار کهن بشریت نیاز به یک همکاری بین المللی دارد.”
یک دیدگاه بنویسید