آیا برایتان اتفاق افتاده اسمی نوک زبانتان باشد ولی نتوانید آن را بیاد بیاورید؟ آیا تاکنون فراموش کرده اید که کلیدهای خود را کجا گذاشته اید؟ آیا پیش آمده که یک شب، فراموش کنید سطل زباله را بیرون خانه بگذارید؟ آیا تا بحال فراموش کرده اید که ماشین خود را کجا پارک کرده اید؟ آیا اگر به اتاق دیگری بروید، فراموش کنید که چرا به آنجا رفته اید، نگران می شوید؟ راستی چه اتفاقی برایتان افتاده، آیا حافظه شما در حال از بین رفتن است؟ آیا این اتفاقات بدان معنی است که قدرت ذهن خود را از دست داده اید و آلزایمر گرفته اید.

آکیرا هاراگوچی، یک مهندس بازنشسته ژاپنی، در سن ۶۹ سالگی، عدد پی را تا ده هزار اعشار حفظ است. ولی او هم به سادگی تاریخ تولد همسرش یا دلیل ورودش به اتاق نشیمن را فراموش می کند. حافظه ما برای یادآوری نام افراد و انجام کاری های که در ذهنمان فهرست بندی کرده ایم طراحی نشده و با همه توانایی که دارد، کاملاً بی عیب و نقص نیست. این بسیار طبیعی و لازم است که درصد زیادی از اتفاقات امروز را، در روز بعد فراموش کنیم. در واقع مشکلاتی که حافظه ما ایجاد می کند را می توان از تنظیمات کارخانه ای مغز دانست و آنچه را که فراموش می کنیم، فقط یک قسمت طبیعی از انسان بودن ما است.

حافظه، یک دوربین فیلمبرداری مدار بسته نیست که همه مناظر و صداهای اطراف را بدون قطع ضبط و نگهداری کند، بلکه بیشتر شبیه یک فیلم مونتاژ شده است که قطعات مهم آن انتخاب و بقیه دور ریخته می شود. بنابراین باید دنبال عاملی بگردیم که به مغز ما فرمان می دهد چه چیزهای را به یاد بیاوریم و چه چیزهای را فراموش کنیم. اولین عامل ضروری برای ایجاد حافظه طولانی مدت، ”توجه“ است. مغز بدون توجه نمی تواند هیچ اطلاعاتی را در قسمت حافظه ماندگار، ذخیره کند. چون حافظه فقط آنچه را که به آن توجه می کنید، ذخیره می نماید. مثلاً اتفاقات روزمره رانندگی در عرض چند دقیقه تا چند ساعت از مغز پاک می شود، ولی یک تصادف رانندگی، بسته به شدت و اهمیت آن تا مدت های طولانی در حافظه باقی می ماند، چون مورد توجه قرار گرفته است. کم توجهی، مهم ترین دلیل فراموش کردن نام فردی است که به تازگی ملاقات کرده اید، جایی است که ماشین خود را پارک کرده اید، یا تاریخ تولد یکی از عزیزانتان است.

حال می خواهیم بدانیم برای رفع این مشکل طبیعی مغز چه باید کرد. بهترین روش، کاری است که خلبان ها انجام می دهند. برای یک خلبان خیلی خوش آیند نیست که در موقع فرود، باز کردن چرخ ها را فراموش کرده باشد. پس آنها به جای اتکا به حافظه خود، تمام مراحل پرواز را از روی یک چک لیست، کنترل می کنند تا چیزی را از قلم نیفتد. شما هم بهتر است در مسائل مهم، به جای استفاده از ذهن خود، از چک لیست استفاده کنید. امروزه در هر تلفن موبایل، یک برنامه یادآوری وجود دارد که شما می توانید لیستی از اطلاعات ضروری خود را درآن ذخیره کنید.

مراجعه به گوگل هم یکی دیگر از روش های به یاد آوردن مسائل فراموش شده است. بعضی ها فکر می کنند مراجعه به گوگل نوعی تقلب است و باعث ضعیف شدن حافظه می شود. این باور نادرست است اگر چشمان شما برای دیدن نیاز به عینک دارد، از عینک استفاده می کنید و هرگاه حافظه شما نیاز به گوگل پیدا کرد، بهتر است از آن استفاده کنید و به ذهن خود فشار نیاورید. شما لازم نیست یک شهید خاطره باشید. اگر کلمه ای در نوک زبان شما گیر کرده و نمی توانید به خاطر بیاورید، استفاده از گوگل برای شما راه حل خوبی است.

در هر صورت برای تقویت حافظه هیچ معجزه ای وجود ندارد. البته چند عامل وجود دارد که تا حدی می تواند جلو افزایش فراموشی را بگیرد. یادگیری مطالب جدید، یک از راه ها است. مغز شما در زمان یادگیری مطالب جدید، تحریکات زیادی را تجربه می کند که  مانند روغنکاری حافظه است. بعلاوه ورزش، غذای سالم، خواب کافی و کنترل استرس از دیگر عوامل تقویت و تسلط بر حافظه است. ورزش باعث خون رسانی به مغز می شود و خطر ابتلا به زوال عقل را تا نصف کاهش می دهد. سبزیجات برگ دار، ماهی های چرب، روغن زیتون، آجیل و لوبیا انواع غذاهایی هستند که به سلامت مغز و حافظه کمک می کنند. خواب کافی نیز می تواند خاطراتی که امروز ایجاد شده به خاطرات طولانی مدت و پایدار تبدیل کند. کم خوابی، خستگی و استرس عواملی هستند که تمرکز و توجه را کم می کنند و در طول روز اجازه نمی دهند اطلاعات وارد لوب فرانتال مغز شود. استفاده از الکل و مواد مخدر نیز از عوامل کم توجهی و بروز فراموشی هستند.