مایه کوبی، به منظور پیشگیری از ابتلا به انواع بیماری ها، روشی است باستانی که در بین اقوام مختلف، سابقه ای چند هزارساله دارد. ولی به دلیل کارهای ارزشمند و مدون و شجاعانه یک پزشک انگلیسی به نام ادوراد جنر، کشف این فرآیند به نام او ثبت شده. از قرن ها قبل بشر متوجه شد، اگر مقدار کمی از زهر جانوران به تدریج وارد بدن انسان شود، آن فرد نسبت به آن زهر ایمن می شود و دیگر برای او کشنده نخواهد بود. به همین دلیل افرادی که با مار و عقرب سر و کار داشتند، مقدار اندکی از زهر را وارد بدن خود می کردند تا از خطر گزیدگی در امان بمانند. شاید این اولین نشانه آشکار از واکسیناسیون باشد که به هزاران سال قبل باز می گردد.

۲۰۰ سال قبل از میلاد، چینی ها می دانستند که اگر کسی یک بار به آبله مبتلا شود، از ابتلای مجدد به این بیماری مصون خواهد ماند. ۱۷۰۰ سال بعد، یعنی در قرن ۱۵ میلادی، پزشکان چینی توانستند با وارد کردن مقداری از پودر ترشحات خشک شده آبله به دماغ افراد سالم، آنها را در مقابل این بیماری ایمن کنند. ولی چون این روش در آن زمان کنترل شده نبود، خطرات خاصی به همراه داشت و ممکن بود به جای پیشگیری، یک اپیدمی ایجاد کند.

در پایان قرن ۱۸ میلادی، علم پزشکی دیگر مطمئن بود که ورود عمدی عوامل ضعیف شده یک بیماری، می تواند باعث فعال سازی سیستم ایمنی بدن نسبت به آن بیماری شود. در همان زمان ادوارد جنر، متوجه شد کسانی که با گاو مبتلا به آبله گاوی سروکار دارند، نسبت به بیماری آبله انسانی مصونیت پیدا می کنند. ادوارد جنر در سال ۱۷۹۶ طی آزمایشی بر روی یک کودک ۸ ساله بنام جیمز فیپس، صحت تشخیص خود را اثبات کرد. او مقداری از چرک پستان گاو مبتلا به آبله را از طریق خراشی در روی پوست، وارد بدن جیمز نمود. بعد از مدتی پسرک را با آبله انسانی آلوده کرد. کودک بیمار نشد و جنر مطمئن شد این روش موثر است. ( البته چنین آزمایشی در دوران ما غیر اخلاقی و جرم محسوب می شود) دو سال بعد ادوارد جنر نتایج آزمایش خود را در کتابی منتشر کرد و کشف واکسن را در تاریخ علم، بنام خودش ثبت نمود.

طی قرن ‌۱۹میلادی بر اساس کشف ادوارد جنر، تکنیک های جدید برای تولید انواع واکسن بر علیه بیماری های مختلف ابداع شد. لویی پاستور عوامل بیماری زای سیاه زخم و هاری را در معرض اکسیژن و گرما قرار داد و بصورت کنترل شده ضعیف کرد و واکسن این دو بیماری را ساخت. در اوایل قرن بیستم، دو فرانسوی به نام های آلبرت کالمت و کامیل گوئرین، واکسن سل را با تکنیکی جدید ساختند. آنها در محیط رشد مصنوعی، موتاسیون های تضعیف شده باکتری را تولید کردند. بعضی اوقات آنها مجبور بودند برای رسیدن به شرایط مطلوب، باکتری را تا ۲۳۰ نسل به تدریج تضعیف کنند. چند سال بعد واکسن های ضد سرخک، اوریون و سرخچه نیز با همین تکنیک ساخته شد.

تا این زمان واکسن های تهیه شده از ویروس ضعیف شده، ممکن بود به اندازه کافی تضعیف نشده باشند و خودشان باعث بروز بیماری شوند. برای حل این مشکل محققان، با کشتن ویروس توسط فرمالین و تزریق جسد ویروس، خطر واکسن را از بین بردند. واکسن های وبا، سیاه سرفه و آنفلوانزا و سپس واکسن فلج اطفال با همین روش ساخته شد. در سال ۱۹۶۰، با پیشرفت علم واکسن سازی، دانشمندان به روش جدیدتری دست پیدا کردند و با تزریق تعداد کمی از پوسته های ویروس و باکتری، پاسخ مناسبی برای ایمنی در بدن ایجاد کردند. این کار شبیه بو کردن لباس فرد گمشده توسط سگ است. گلبول های سفید خون، می توانند به این شکل عوامل بیماری زا را شناسایی و نابود کنند.

در سال های اخیر لابراتوارهای واکسن سازی، بدون هیاهو مشغول نجات جان انسان ها بودند. تا اینکه با آمدن همه گیری ویروس کرونا و تاثیر شدید آن بر اقتصاد و روح و روان مردم جهان، ساخت سریع واکسن کرونا از اهمیت خاصی برخوردار شد. مراحل ساخت و آزمایش و تائید یک واکسن، معمولاَ بین ۵ تا ۱۰ سال طول می کشد. موسسات با سابقه ای مانند فایزر و مدرنا، می دانستند پروسه ساخت واکسن با شیوه های قدیمی بسیار طولانی خواهد بود. به همین دلیل آنها از شیوه بسیار جدید mRNA  استفاده کردند. در این روش بخشی از رمز ژنتیکی ویروس وارد RNA انسان می‌شود و دستگاه ایمنی بدن با ساختن ویروس‌های بدلی بی ضرر، به اندازه کافی برای مبارزه با ویروس تحریک می شوند. دو واکسنی که با این شیوه بر علیه کرونا تهیه شد، در کمتر از یک سال تائید و مورد استفاده قرار گرفت. قیمت یک دوز واکسن فایزر و مدرنا اکنون حدود ۲۰ دلار است و باید در فریزرهای منهای ۷۰ درجه سانتی گراد نگهداری شود. در همین مدت ۲۳۰ شرکت واکسن سازی به ساختن واکسن کرونا به شیوه قدیمی اقدام کردند، چون واکسن های سنتی ارزان تر و شرایط نگهداری آن آسان تر است و تاکنون محصول ۲۵ شرکت، مراحل پایانی را طی کرده اند. به دلیل عطش جهانی، واکسیناسیون توسط این نوع واکسن ها، قبل از کسب تائید سازمان بهداشت جهانی، در بعضی از کشورها آغاز شده است.