فقط زمانی می توان امیدوار بود که زندگی اجتماع و اقتصاد به حالت عادی باز گردد که ویروس کوید-۱۹ بکلی رام شود. بزرگترین محرک دولت ها برای تهیه واکسن کرونا نیز همین نکته است. این روزها پس از گذشت یک سال، با سرعتی شگفت انگیز، بیش از ۲۰ نوع واکسن کوید-۱۹، ساخته شده و امید به از میان رفتن بیماری کرونا، بسیار افزایش پیدا کرده. اما واقعیت های هوشیارانه به ما یادآوری می کند ممکن است واکسن نتواند به سرعت شرایط دنیا را به حالت عادی بازگرداند.

چند روز پیش، دیوید نابارو، نماینده تخصصی کوید-۱۹ در سازمان بهداشت جهانی، در مصاحبه ای گفت: به نظر من ویروس کرونا به این زودی ها از بین ما نخواهد رفت. مجموعه ای از شرایط روزانه بیماری کرونا و سوابق انواع ویروس، به ما یادآوری می کند که ممکن است شکست قطعی کوید-۱۹ به زمان بیشتری احتیاج داشته باشد. پس بهتر است یاد بگیریم که با آن چگونه زندگی کنیم تا آسیب کمتری ببینیم.

بیماری همه گیر کوید-۱۹ طبق آمارهای رسمی سازمان بهداشت جهانی، تاکنون منجر به بیماری بیش از ۹۰ میلیون و مرگ نزدیک به ۲ میلیون نفر در سراسر جهان شده. اگر به منحنی های آماری همین سازمان نگاه کنیم، دیده می شود آمار جهانی کرونا، در تمام طول سال گذشته با افت و خیزهایی، همیشه رو به افزایش بوده و اکنون نیز در اوج خود قرار دارد. ویروس شناسان نیز، از نظر علمی و با استفاده از تجربیات بیماری های عفونی تاریخ بشر، تنها یک دفاع مطمئن برای این همه گیری می شناسند. به نظر آنها از طریق مصونیت گله ای این کار امکان پذیر است، یعنی اگر ۷۵ درصد از مردم جهان یا از طریق مبتلا شدن به بیماری و یا از طریق واکسیناسیون، به ویروس کرونا آلوده شوند، می توان به مهار بیماری کرونا امیدوار شد.

آمار کسانی که تاکنون به بیماری کرونا مبتلا شده و از آن جان سالم بدر برده اند حدود ۸۸ میلیون نفر است. اگر فرض کنیم تعداد واقعی کسانی که با این ویروس برخورد داشته اند، ۴ برابر این تعداد است، نتیجه می گیریم، کمتر از ۴ درصد از جمعیت جهان تاکنون در برابر کرونا مصونیت نسبی پیدا کرده اند. یعنی هنوز ۶۶ درصد، معادل۵/۴ میلیارد نفر باید یا به بیماری مبتلا شوند و یا واکسن تزریق کنند تا مصونیت گله ای ایجاد شود. برای هر فرد باید حداقل دو نوبت واکسن تزریق شود. پس اگر بخواهیم مشکل را با واکسن حل کنیم، نیازمند به ۹ میلیارد دوز واکسن هستیم. در شرایط عادی تولید این حجم از واکسن با توجه به طول مدت ساخت، مواد شیمیایی مخصوص، پرسنل متخصص، ماشین آلات اختصاصی و حتی شیشه نگهداری واکسن، حداقل به چهار سال زمان نیاز دارد. اگر پول کافی و مدیریت تخصصی و انگیزه قوی وجود داشته باشد، این زمان حداکثر می توان به دو سال تقلیل پیدا کند.

متاسفانه این تمام مشکل نیست. مشکل بعدی این است که معلوم نیست تاثیر واکسن های موجود تا چه مدت دوام خواهند داشت. آیا مانند واکسن آبله برای هر نفر یکبار واکسیناسیون کافی است، یا مانند واکسن آنفلوآنزا، سالی یکبار احتیاج به تکرار دارد. البته فراموش نکنیم ویروس کوید-۱۹ به مراتب به ویروس تاجی شکل آنفلوآنزا بیشتر شباهت دارد تا به ویروس آبله. حالا اگر قرار باشد فقط یک نوبت بر تعداد تزریق واکسن اضافه شود، یک سال دیگر از مصونیت گله ای دور خواهیم شد.

مشکل بعدی جهش ویروس است. همه ویروس ها در طول زمان، جهش یا موتاسیون هایی پیدا می کنند که موجب تغییر علا‌ئم، سرعت انتقال و شدت بیماری می شود. در حال حاضر نوع جهش یافته این ویروس در انگلستان شناسایی شده که تا ۷۰ درصد سرعت انتشار بیشتر دارد. از طرفی این جهش ها ممکن است تاثیر واکسن را کاهش دهد و یا حتی از بین ببرد.

یک مشکل دیگر مدیریت غلط و بد قولی سازمان های متولی کرونا است. سازمان بهداشت آمریکا قول داد تا پایان سال ۲۰۲۰ حداقل ۲۰ میلیون واکسن به مردم تزریق کند. متاسفانه در پایان سال فقط به ۳ میلیون نفر واکسن تزریق شد. مشکل حمل و نقل و سرد نگاه داشتن، گرانی قیمت واکسن، اولویت بندی های مناسب برای تزریق، فقر کشورهایی که قدرت خرید و توزیع واکسن را ندارند و ناباوری های بعضی از اقشار نسبت به تاثیر واکسن، از جمله سایر مشکلاتی است که پیش پای ایجاد مصونیت گله ای قرار دارد.

بعد از گذشت یک سال، توان تحمل اقتصاد دنیا کم کم رو به کاهش است، یعنی اگر مردم به زندگی عادی باز نگردند، بیم فروپاشی اقتصادی می رود. پس بهتر است همه ما یاد بگیریم با این ویروس زندگی کنیم و روابط اجتماعی خود را به شکل عاقلانه ادامه دهیم. باید با قبول اینکه کرونا ممکن است به زودی حکومت خود را جمع نکند، در کسب و کار و اقتصاد حضور پیدا کنیم، به تحصیل ادامه دهیم، خانواده تشکیل دهیم و در عین حال مواظب بهداشت و سلامت خود و اطرافیان باشیم. باید فاصله اجتماعی را رعایت کنیم، از ماسک استفاده کنیم و دست های خود را مرتباً با آب و صابون بشوئیم و نباید فقط امیدمان را در واکسن خلاصه کنیم، بلکه امید اصلی در تدبیر، مهربانی، همکاری و نوع دوستی است. با این ارزش ها است که جهان کرونا و پسا کرونا  شکل پیدا می کند.