آیا هنوز جائی در دنیا وجود دارد که از حمله ویروس کرونا مصون مانده باشد. اگر چنین جائی هست، چگونه توانسته این موفقیت را بدست آورد؟ تا اواخر فروردین ماه، از میان ۱۹۳ کشور عضو سازمان ملل متحد تنها ۱۵ کشور، گزارشی مبنی بر وجود بیماری کووید- ۱۹ در کشور خود به سازمان بهداشت جهانی نداده اند. نام ۱۰ تا از این کشورها را ممکن است تا بحال نشنیده باشید، کشورهایی مانند سائوتومه، کریباتی، ساموآ. از این میان فقط نام پنج کشور شناخته شده است. اولی کره شمالی است، که همیشه در قرنطینه خبری به سر می برد و به جائی گزارش نمی دهد. دیگری ترکمنستان است، که از همان ابتدا، بکار بردن نام کرونا و استفاده از ماسک را ممنوع اعلام کرد و رفتاری شبیه کره شمالی در پیش گرفت. دو کشور یمن و سودان جنوبی هم چنان درگیر جنگ داخلی هستند که معلوم نیست چه کسی باید آمار کرونای آنها را اعلام کند. فقط یک کشور شناخته شده باقی می ماند که توانسته کرونا را کنترل کند، وارد مقررات قرنطینه نشود، مدارس و دانشگاه ها را باز بگذارد و هیچ محدودیتی برای برگزاری برنامه ها و جشن های عمومی اعمال نکند. به راستی نام این کشور رویایی چیست؟

اتفاقاً این کشور در منطقه ای خطرناک واقع شده. ۴۲۰ کیلومتر مرز مشترک با کشور چین دارد، ۴۳ دانشجوی این کشور در شهر ووهان تحصیل می کردند که به کشورشان بازگشتند، جشن های سال نو، با شکوه فراوان و همراه با چند کارناوال خیابانی برگزار شد، روی اسکناس های این کشور عکس فردوسی و ابن سینا نقش بسته و زبان این کشور فارسی است. بله درست حدس زدید، نام این کشور تاجیکستان است.

حال ببینیم چه شد که این کشور اسیر ویروس کرونا نشد؟ تاجیکستان در زمان مناسب، تدابیر مقتدرانه ای برای جلوگیری از ورود ویروس به کشور، اتخاذ کرد. بلافاصله پس از شیوع ویروس کرونا در چین، مقامات تاجیکستان ستادی با عضویت روسای ادارات مرتبط با کنترل کرونا، دادستان کل و دبیر کل شورای امنیت، تشکیل دادند. این ستاد هر روز تشکیل جلسه داده، در پایان به مردم گزارش می دهد. به عنوان اولین گام، در تمام گذرگاه های مرزی، تیم‌های پزشکی مستقر کرد. از اول ماه اسفند در ۳۰ پاسگاه مرزی، بیش از ۷ هزار مسافر ورودی که به صورت زمینی و یا هوایی وارد تاجیکستان شده بودند، به مدت دو هفته قرنطینه گردیدند. در اواخر اسفند ماه، دانشجویان تاجیک که در شهر ووهان تحصیل می کردند، به دوشنبه فراخوانده شدند و ۱۵ روز در قرنطینه نگهداری شدند. از اول فروردین، کلیه پرواز های خارجی متوقف گردید. در واقع با این اقدامات کل کشور، به صورت یکپارچه قرنطینه شد.

یکی از اولین اقدامات ستاد کرونا، صدور دستور ذخیره سازی مواد ضدعفونی کننده و شوینده و ماسک، به مقدار کافی بود. کیت های تست کرونا به سرعت وارد کشور شدند و آزمایش های لازم بر روی افراد مشکوک انجام گرفت. در این مدت تعدادی از نمونه های تست، به سازمان جهانی بهداشت و آزمایشگاه های معتبر بین المللی فرستاده شد، تا مقامات تاجیکستان از صحت کار خود مطمئن شوند و سازمان های جهانی را قانع کنند که کرونا در این کشور وجود ندارد. بعد از تعطیلات نوروز، مدارس مانند سال های گذشته باز شدند و بچه ها به سر کلاس رفتند. تنها تفاوتی که دیده می شد افزایش افرادی بود که در خیابان‌های دوشنبه، پایتخت تاجیکستان با ماسک حرکت می کردند. از طریق رسانه ها، آموزش های لازم برای حفظ بهداشت به مردم و دانش آموزان داده شد و گوشزد گردید که مردم بهداشت شخصی و شستن دست ها را جدی بگیرند.۵۰ نفر از کارمندان دولتی برای تولید ماسک بسیج شدند و از پارچه های محلی ماسک تهیه کردند. اکنون نیز این کارگاه ها مشغول کار هستند و می توانند در صورت لزوم، نیروی خود را تا ۳۰۰ نفر افزایش دهند.

این نظارت های دقیق و مستمر نتیجه داد. تاکنون نشانه‌ای از شیوع ویروس کرونا در تاجیکستان دیده نشده است. ستاد مبارزه با کرونا، برنامه واکنش احتمالی به این بیماری را تهیه کرده و برای اجرای آن از سازمان‌های بین المللی درخواست کمک نموده است. وزارت بهداشت تاجیکستان، برای اینکه غافلگیر نشود، بیمارستان بزرگ استقلال “Istiqlol” را تخلیه کرده و آن را برای بستری شدن بیماران احتمالی Covid-19 مجهز نموده است. مقامات تاجیکستان این شعار را برای مبارزه با ویروس کرونا انتخاب کردند. “سلامتی ما قبل از هر چیز به دست خود ما است. “

یک راه کلیدی برای کاهش همه گیری ویروس کرونا، شستن مکرر دست ها و حفظ نظافت است. به همین دلیل در این ایام کرونایی، مصرف آب در شهرهای بزرگ ایران به شدت افزایش یافته و «آژیر خطر» قطع آب در بعضی از شهرها به صدا در آمده. پیش بینی می شود، مشکل ویروس کرونا تا چندین ماه ادامه داشته باشد، پس این خطر وجود دارد که با شروع فصل گرما، مشکل قطع شدن آب نیز به سایر معضلات اضافه شود و کنترل بیماری را برای مردم طاقت فرسا کند. در شرایط فعلی ما دو راه در پیش رو داریم، یا مانند تاجیکستان به پیشواز بحران برویم و برای آن راه حل پیدا کنیم، یا اینکه خوش خیالی به خرج دهیم و دست روی دست بگذاریم، تا بحران آب بیاید و بنیاد اقتصاد و بهداشت کشور را به لرزه در آورد. با توجه به شرایط اقتصادی و کمبود زمان، راه حل هائی مانند انتقال آب از دریا و نمک زدائی، اکنون دیگر دور از دسترس است. ظاهراً تنها روشی که می تواند به سرعت موثر باشد، استفاده از همبستگی ملی و اطلاع رسانی وسیع، برای کنترل و کاهش مصرف آب است. بخشی از این روش را کرونا در ماه های اخیر به ما آموخته.

شهریار بدیعی