به تازگی یکی از نمایندگان مجلس ادعا کرد: ما می‌توانیم با تقویت تولید ملی و اتکا به هزاران دختر و پسر تحصیل کرده که بیکار هستند، هواپیما تولید کنیم! چندی پیش نیز در صدا و سیما اعلام شد، فردی اتومبیلی اختراع کرده که با آب حرکت می کند و احتیاج به بنزین ندارد. مدتی قبل نیز اعلام شد، داروی معالجه ایدز در ایران کشف و راهی بازار شده است. ادعای ساخت کامپیوتر ملی کلونایزر، غنی سازی اورانیوم در زیر زمین خانه توسط دختر دبیرستانی، اختراع ماشین زمان توسط یک محقق ایرانی، تنها نمونه های از صدها کشف ها و اختراعاتی است که بدون هیچ مبنای علمی، در سال های گذشته با بوق و کرنا اعلام شدند و بعد از هزینه های فراوانی که روی دست کشور گذاشتند، به دست فراموشی سپرده شدند.

مردم کشور ما، به اندازه کافی از عقل و هوش و خلاقیت برخوردار هستند و مانند تمام ملل جهان، دست یافتن به کشف و اختراع برایشان کار غیر ممکنی نیست. اما دلیل اینکه در زمینه نوآوری های علمی موفق نیستیم، تلقی مردم و مسئولان و حتی دانشگاهیان از اختراع و اکتشاف است. ما نوآوری علمی را نوعی معجزه می پنداریم و مسئولان و سیستم آموزش کشور نیز اینگونه القا می کنند که بدون داشتن سابقه علمی و تحقیقات مدون، هر کسی در هر اندازه علمی، می تواند به کشف و اختراع دست پیدا کند. البته وسائل ارتباط جمعی نیز در به وجود آمدن چنین طرز فکری مقصر هستند، چون مسئله اختراع و اکتشاف را جوری مطرح می کنند که انگار ادیسون یک شبه برق را اختراع کرد، یا نیوتن در باغ نشسته بود و سیب از درخت روی سرش افتاد و او ناگهان قانون جاذبه را کشف نمود و مادام کوری در خانه اش مشغول آشپزی بود که رادیواکتیو را کشف کرد. پس جوانان کشور ما هم لابد می توانند به صورت خلق الساعه، اتومبیل آب سوز اختراع کنند و طرز کار ماشین زمان نیز می تواند به یک نفر الهام شود و چه اشکالی دارد که دختر دبیرستانی در آشپزخانه اورانیم غنی کند.

پیشرفت های علمی محصول شانس گنگ و ناشناس یا یک حادثه نیست، بلکه دست یافتن به کشف و اختراع نیاز به تحقیقات طولانی مدت، پایدار و روشمند دارد. سوابق دانشمندان برنده جایزه نوبل نشان می دهد که اکتشافات آنها ناشی از چند دهه کار علمی و متکی بر علم گذشتگان بوده. نیوتن می گوید” اگر من بیشتر از دیگران دیدم، به خاطر آن بود که بر شانه غول ها ایستاده بودم.”   هرچند داستان کشف گرانش، در اثر سیبی که به سر نیوتن خورده، اکنون تبدیل به بخشی از فرهنگ مردم جهان شده است، ولی در واقع این کشف در مدتی بیش از صد سال، بر اساس مطالعات غول های بزرگی مانند کپلر، کوپرنیک، تیکو براهه و گالیله، بلاخره توسط نیوتن مدون شد و بعد از آن نیز بیست سال طول کشید تا مورد قبول مجامع علمی زمان خود قرار گرفت. پس چنین کشفی نمی تواند در یک لحظه و با افتادن یک سیب، به ذهن نیوتن الهام شده باشد.

اختراع برق نیز تاریخی طولانی و پر ماجرائی دارد. اولین نشانه ای که از الکتریسیته در تاریخ علم وجود دارد، به ۶۰۰ سال قبل از میلاد مسیح باز می گردد. در آن زمان تالس با مالیدن کهربا به تکه ای پارچه پشمی، الکتریسیته تولید کرد. در سال ۱۶۶۳، اتوفون اولین دستگاه مولد الکتریسیته را ساخت. ۱۵۰ سال بعد بنجامین فرانکلین برقگیر را اختراع کرد. سپس در در سال ۱۸۰۱ ولتا فیزیکدان ایتالیایی، پیل الکتریکی را ساخت و امکان ذخیره کردن برق را فراهم نمود. کمی بعد مایکل فارادی شیمی‌دان و فیزیکدان برجسته انگلیسی، مولد مغناطیسی الکتریسیته را ساخت و بالاخره در سال ۱۸۸۰ این توماس ادیسون بود که نخستین نیروگاه مولد برق مستقیم (DC)را راه اندازی کرد و چند سال‌ طول کشید تا نیکلا تسلا، توانست نخستین نیروگاه جریان برق متناوب (AC)(برقی که اکنون استفاده می شود) را راه اندازی نماید.

حالا ببینیم سیر تحول کشف انرژی اتمی چگونه بوده. اورانیوم یک عنصر طبیعی است که به شکل اکسید در طبیعت موجود است. اولین نشانه استفاده از اکسید اورانیوم در قطعه شیشه زرد رنگی دیده شده که در نزدیکی ناپل ایتالیا کشف گردیده‌ و مربوط به سال ۷۹ میلادی است. در سال ۱۷۸۹ عنصر اورانیوم توسط هنریچ کلاپرس آلمانی، کشف و نام گذاری شد. در سال ۱۸۹۶ “هانری بکرل” فیزیکدان فرانسوی برای اولین بار کشف کرد که اورانیوم عنصری فعال و پرتوزا است. خانم ماری کوری که شاگرد بکرل بود نام این پدیده را رادیو اکتیویته گذاشت و بعد از مدتی دو عنصر فعال دیگر با نام های پلونیوم و رادیوم را با کمک همسرش پیر کوری کشف کرد. او نخستین زنی است که برنده جایزه نوبل شد، همچنین تنها دانشمندی است که دو بار جایزه علمی نوبل را دریافت کرده. گام بعدی را دراوایل قرن بیستم ارنست رادرفورد انگلیسی برداشت و تئوری تبدیل رادیواکتیو به سایر عناصر و رها نمودن انرژی را مطرح کرد. در گام های بعدی نیلزبور و ماکس پلانک و اتوهان و صدها دانشمند، در آزمایشگاه های سراسر دنیا، سال ها بر روی این موضوع کار کردند تا توانستند انرژی اتمی را از قوه به فعل درآورند. ۴۰ سال از زمانی که جیمز واتسون و فرانسیس کریک، تلاش کردند تا ساختار DNA را کشف کنند می گذرد، تاکنون بیش از ۱۰ میلیون مقاله علمی در این باره منتشر شده و هنوز بسیاری از رازهای DNA کشف نشده باقی مانده و این علم هنوز در اول راه است.

کشور ما که صحبت کردن در باره ایدز را نمی پسندد چگونه می خواهد داروی معالجه ایدز را کشف کند. غول های صنعت اتومبیل سازی ایران کجا هستند که ما بتوانیم بر دوش آنها بایستیم و اتومبیل آب سوز بسازیم. چه تحقیقاتی در دانشگاه های ما بر روی انتقال ماده انجام شده تا نتیجه آن اختراع ماشین زمان توسط یک ایرانی بشود. کشف و اختراع معجزه نیست، بلکه پدیده ای است که تدریجی و گام به گام اتفاق می افتد.