طبق تحقیق دانشگاه آکسفورد که در آوریل (اردیبهشت) سال جاری صورت گرفت و بودجه آن را سازمان همکاری جهانی آب (GWP) و بانک جهانی تأمین کرد، برآورد شده، خسارات مالی کمبود آب، سالیانه نیم تریلیون دلار هزینه برای اقتصاد جهانی در بردارد. البته این برآورد شامل هزینه آسیب های زیست محیطی نمی شود.
در سالهای اخیر، به دلیل گرمایش جهانی و تخریب آب های زیرزمینی و آلوده شدن آب ها و افزایش بی رویه مصرف، می رود که طوفانی از بی آب در سراسر دنیا به پا شود. قطعاً تا سال ۲۰۲۵، بخش هایی از جهان برای تأمین منابع آب مصرفی خود، به شدت تحت تأثیر این طوفان قرار خواهند گرفت. پیش بینی می شود مناطقی در شمال آفریقا، نیمی از غرب آمریکا، از مصر تا پاکستان، کل هندوستان و حدود سه چهارم چین، طی ۱۰ سال آینده، با چالش های اساسی برای مقابله با مشکلات بدی کیفیت و کمبود آب روبرو شوند، در نتیجه فشارهای زیادی بر آب شیرین این مناطق وارد خواهد کرد و قدرت کشورها برای حفظ رشد اقتصادی و تولید مواد غذایی و انرژی، را به شکل چشمگیری کاهش خواهد داد. در این صورت تنش های قومی در این مناطق افزایش خواهد یافت که بی ثباتی دولت ها را در پی خواهد داشت. پس بهتر است مردم جهان از هم اکنون به فکر چاره جوئی در مورد معضل کم آبی باشند و برای آن کاری انجام دهند.
طبق آمار بانک جهانی یک پنجم از آب شیرین جهان، برای مصارف خانگی و بهداشتی مصرف می شود.۱۰ درصد از کل ظرفیت آب نیز به مصارف صنعت می رسد. حدود ۶۸ درصد نیز توسط کشاورزان، برای تولید محصولات زراعی و همچنین خوراک دام و طیور مصرف می شود. این آمار ها به ما نشان می دهد که مهم ترین و موثرترین بخش صرفه جوی آب مربوط به کشاورزی است، چون بیشترین مقدار را به خود اختصاص داده و مردم جهان باید به عنوان گام اصلی و موثر، به راندمان آب کشاورزی اهمیت دهند. آبیاری قطره ای از جمله شیوه هائی است که در بخش کشاورزی، تاثیر چشمگیری در محافظت و صرفه جوئی آب دارد.
آبیاری قطره ای سابقه ای چند هزار ساله دارد. در گذشته دور، چینی ها و فلسطینی ها در زمین های نزدیک به دریا یا در دامنه تپه ها، تخت سنگ هائی را در مقابل باد قرار می دادند تا شب ها، نسیم گرم و مرطوب دریا در برخورد با سنگ ها، که زودتر از هوا سرد می شوند، تبدیل به قطرات شبنم گردند. بدین ترتیب قطرات آب از سنگ می چکید و به پای درختان یا محصولی که در آنجا کشت شده بود، می رسید. ایرانی ها نیز نوعی کوزه سفالی در پای درختان چال می کردند و هر روز آن را پر آب می نمودند، تا به تدریج رطوبت به ریشه درخت برسد. بعد از حفر چاه های عمیق و رواج موتور پمپ و ساخته شدن سدهای بتونی بزرگ، به تدریج از اهمیت آبیاری قطره ای کاسته و کم کم این شیوه بدست فراموشی سپرده شد. تا اینکه در اوایل دهه ۱۹۳۰، یک مهندس لهستانی به نام “سیمه بلاس” (Simcha Blass) با مشاهده یک اتفاق ساده، سیستم آبیاری قطره ای را دوباره کشف کرد. وی متوجه ردیف درختانی شد که در حاشیه مزرعه کاشته شده بود. اندازه درختان تقریباًً یکسان بودند، فقط در انتهای ردیف، قد یکی از درخت ها تقریباً دو برابر بلندتر از بقیه بود. او متوجه شد که لوله آب، در نزدیکی ریشه آن درخت سوراخ کوچکی دارد و به تدریج آب به ریشه درخت نشت می کند. همین اتفاق کوچک جرقه ای در ذهن او زد و به این نتیجه رسید که شاید بتواند با استفاده از همین شیوه، تحولی در کشاورزی بوجود آورد. او متوجه شد، وقتی قطراتی از آب در زمان مناسب و جای مناسب پای ریشه ریخته شود، گیاه خیلی سریعتر رشد می کند و بزرگتر و از گیاهانی می شود که به شکل سیلابی آبیاری شده اند. بعد از آزمایش های متعدد، “سیمه بلاس” با استفاده از لوله های پلاستیکی بلند، که قطری در حدود ۱۶ میلی متر داشت و سوراخ های کوچکی در آنها تعبیه شده بود، قطرات آب را در جای مناسب نشت داد و به این شکل اقدام به آبیاری مزرعه خود کرد. نتیجه باور نکردنی بود. آبیاری قطره ای باعث مصرف کمتر آب و رشد بیشتر گیاهان شد. یک برآورد محافظه کارانه نشان داد، او حداقل۴۰ درصد در مصرف آب صرفه جویی کرده و بازده محصولش نیز تا دو برابر افزایش یافته بود.
مدت زمان زیادی طول کشید تا بالاخره اختراع بلاس جدی گرفته شد. زیرا در آن زمان آب فراوان بود و استفاده از منابع آب زیر زمینی برای کشاورزان سهل تر و ارزان تر تمام می شد. تا اینکه در اواخر دهه۶۰ میلادی شرکتی به نام Netafim بعد از کم شدن آب و دیدن نتایج آبیاری قطره ای، قبول کرد که تولید وسایل و تجهیزات این سیستم را آغاز کند و در دهه۷۰ بود که این سیستم به نقاط دیگر دنیا صادر شد. محققان هلندی با اضافه کردن تایمر و سیستم های حسگر رطوبت خاک توانستند، صرفه جوئی در مصرف آب را نسبت به آبیاری سنتی تا ۷۰ درصد و میزان تولید محصولات کشاورزی و باغی را تا ۵/۵ برابر افزایش دهند.
هزینه‌های نسبتاً زیاد ابزار و تکنیک‌های آبیاری قطره ای و وجود نمک و مواد جامد معلق در آب که باعث گرفتگی نازل ها می‌شود، از معایب آبیاری قطره‌ای و از عوامل باز دارنده این تکنیک در کشاورزی هستند. ولی در شرایط بحران کم آبی، این موارد دلایلی نیستند که بتوان روش آبیاری قطره‌ای را از دستورکار کشورهائی که در معرض خطر کم آبی قرار دارند، خارج کرد. در جهانی که هر روز تشنه و تشنه تر می شود، صرفه جوئی در مصرف هر قطره آب، از اهمیت زیادی برخوردار است. پس بهتر است همه جوامع نیازمند به آب، در پی رفع معایب و بومی سازی آبیاری قطره ای باشند.
یک دیدگاه بنویسید