همه ما دوست داریم کارهایمان بدون خطا و اشتباه باشد، ولی هیچ انسانی از اشتباه مبرا نیست و گاهی اشتباه می کند، همه ما اشتباه می کنیم. اگر بخواهید اشتباه نکنید و یا سعی کنید اشتباهات کمتری مرتکب شوید، مسئله ای است بسیار پیچیده و احتیاج به قابلیت های بسیار زیادی دارد تا به آن درجه برسید. فعلاً این موضوع مورد بحث ما نیست. بلکه می خواهیم بدانیم وقتی اشتباه کردیم چه باید بکنیم تا آسیب ها به حداقل برسد.

وقتی اشتباه می کنیم گام اول این است که پیش وجدان خود قبول کنیم که اشتباه کرده ایم. این بزرگترین عامل موفقیت برای جلوگیری از اشتباهات بعدی و به حداقل رساندن آسیب اشتباه فعلی است. متاسفانه خیلی از افراد وقتی اشتباه می کنند، نمی خواهند قبول کنند اشتباه کرده اند. خودشان را توجیه می کنند، دلیل می آورند و در واقع خودشان را گول می زنند. هرگز خودتان را گول نزنید. وقتی اشتباه کردید به خودتان بگویید که اشتباه کرده ام!

وقتی شما اشتباه می کنید ممکن است به یک نفر یا به گروهی از افراد صدمه بزنید. گام دوم این است که از کسانی که به دلیل اشتباه شما صدمه دیده اند عذرخواهی کنید و تا حد ممکن جبران خسارت نمائید. نباید فکر کنید عذرخواهی شما رو کوچک می کند، بلکه عذرخواهی شما را بزرگ می کند. هیچکس با عذرخواهی سبک نمی شود. آدم های بزرگ بعضی از اوقات حتی اشتباه دیگران را به گردن می گیرند تا از صدمه ها جلوگیری کنند و عذرخواهی می کنند، چون می خواهند کدورتی در میان نماند. می خواهند دلی نشکند و کسی ناراحت نشود. ما هم اگر اشتباهی کردیم، باید سعی کنیم به سرعت عذرخواهی کنیم. عذرخواهی پس از اشتباه هرچند مشکلی را حل نمی کند، ولی در بسیاری از مواقع دردی را التیام می دهد وگامی است برای اجتناب از اشتباهات متوالی.

گام سوم این است که تاوان مادی و معنوی اشتباه مان را بپردازیم. اکثر ما حاضر نیستیم تاوان اشتباه مان را بپردازیم و سعی می کنیم از زیر بار تاوان، شانه خالی کنیم، حتی اگر ببینیم کس دیگری مجبور به پرداخت تاوان شده. این طرز فکر بسیار خطرناک است. فکر می کنید تا کی می توانید از زیر بار مسئولیت فرار کنید و می توانید به گونه ای رفتار کنید که تاوان اشتباهاتتان را دیگران بپردازند؟ اگر سعی نکنید تاوان اشتباهات کوچک خودتان را بپردازید، یک روز مجبور خواهید شد تاوان بزرگی پرداخت کنید. ولی اگر تاوان اشتباهات خود را پرداخت کنید، بیشتر دقت می کنید و در نتیجه کمتر اشتباه می کنید، زیرا نمی خواهید تاوان های بیشتری بپردازید. تاوان پس دادن آدم را بزرگ و پخته و با تجربه می کند. پس وقتی اشتباهی می کنید بعد از قبول کردن و عذرخواهی، سعی کنید جبران کنید و تاوانش را بپردازید.

 خیلی وقت ها نمی توانیم تاوان اشتباه خود را به اندازه کافی بپردازیم چون یا آسیب مالی که رسانده ایم سنگین است و یا آسیب معنوی قابل جبران نیست. ولی تا آنجایی که در توان تان هست خسارت پرداخت کنید. با این کار رشد می کنید و سعی خواهید کرد دیگر اشتباه نکنید، یا لااقل همان اشتباه را تکرار نکنید. هر اشتباهی برای بار اول طبیعی است ولی همان اشتباه اگر برای بار دوم تکرار شود، ممکن است غیرقابل بخشش شود. سعی کنید اشتباهات برای شما درسی شود تا تکرار نشوند. وقتی اشتباهی می کنید، پس از قبول کردن اشتباه، عذرخواهی کنید، بعد تاوانش را بدهید و سعی کنید جبران کنید. بعد دقت کنید هرگز آن را تکرار نکنید.

یکی از اشتباهات بزرگ انسان ها این است که معمولاً  علاوه بر اشتباهات خود اشتباه افراد نزدیک به خود را هم نمی بینند، این کار نتیجه بدی در پی دارد. وقتی یکی از نزدیکان ما اشتباه می کنند و ما آن را ندیده می گیریم و بجای تذکر و روشنگری، از آنها پشتیبانی می کنیم، ما هم دچار یک اشتباه خیلی بزرگ می شویم و با این کار خود جلوی رشد نزدیکان را می گیریم و به آنها کمک می کنیم تا اشتباهات بزرگ و بزرگتری انجام دهند و تاوان پس ندهند. در نتیجه بابت اشتباهشان درس نمی گیرند و رشد نمی کنند. همین مسئله باعث می شود که آنها در آینده صدمات شدیدی به خودش و همچنین شما و به اجتماع بزنند، که در بسیاری از مواقع این صدمات، متاسفانه غیرقابل بازگشت هستند.