اگر از فضا به زمین نگاه کنیم، رنگ آبی اقیانوس ها و سفیدی یخ ها بیشتر از زمین های خاکستری و سبز به چشم می خورد، چون ۷۵ درصد از سطح کره زمین را آب پوشانده. علیرغم این مقدار از آب که سطح زمین را فرا گرفته، بیش از نیمی از جمعیت جهان از کمبود آب رنج میبرند. پیشبینی میشود که تا سال ۲۰۴۰، بیش از ۲۰ کشور جدید به کشورهایی که هم اکنون مشکل جدی کمبود آب دارند، افزوده شود. با در نظر گرفتن آمارهای ناراحت کننده کمبود آب، این سوال مطرح میشود که آیا آب قابل شرب دنیا در حال تمام شدن است؟
جواب این سوال هم بله است و هم خیر. با توجه به سیستمی که مرتباً آب دریاها را به بخار و سپس به باران و برف و به یخ تبدیل می کند و به این شکل آب شیرین را در سرتاسر کره زمین می چرخاند. با عظمتی که کره زمین دارد، این سیستم چرخه آب در این سیاره هرگز بدون آب نخواهد ماند. این حقیقت دارد که سیاره ما در سیستم چرخه خود هیچ آبی را از دست نمیدهد، اما حقیقت دیگر این است که ما منابع آبی مورد نیاز را با شتابی فزاینده و به شکلی ناپایدار مصرف و آلوده میکنیم. پس در واقع سوال اصلی این نیست که آیا آب قابل شرب وجود خواهد داشت یا نه، بلکه سوال اصلی این است که آیا آب به مقدار کافی در دسترس ما خواهد بود یا نه؟
۹۷ درصد از آب موجود در روی زمین، آب شور و پر از املاح است که برای شرب و کشاورزی مناسب نیست. از ۳ درصد باقیمانده، بیش از دوسوم آن در یخچال ها و کوههای یخی محبوس است. پس برای تامین حیات بر روی زمین، فقط در حدود یک درصد آب شیرین باقی میماندکه بصورت برف در کوهستان ها، آب رودخانهها، دریاچههای آب شیرین و سفرههای آب زیرزمینی، در کل سیاره ما پراکنده است. این منابع آبی مرتباً مصرف می شوند، اما توسط باران و برف به آهستگی جایگزین میگردند. چون آب و هوایی متفاوتی در مناطق مختلف زمین وجود دارد، همین منابع محدود آبی نیز بصورت مساوی در زمین توزیع نشده. مناطقی هستند که بارندگی و منابع طبیعی فراوان دارند، درحالیکه مناطق جغرافیایی دیگری هستند که با کمبود آب مواجه هستند. از طرفی انسان ها منابع آب را سریعتر از سرعت تجدید و احیای آن میبلعند و هرگاه منابع آب تجدیدپذیر، نیاز آنها را برآورده نکند، شروع به برداشت از منابع محدود آب زیرزمینی مینمایند. هم اکنون از ۳۷ منبع اصلی ذخیره آب زیرزمینی جهان، ۲۱ مورد آن قابلیت تجدید پذیری خود را از دست داده اند.
بیشتر مردم دنیا در هر ۲۴ ساعت، حدود ۳/۰۰۰ لیتر آب نیاز دارند. نکته جالب اینکه هر انسان در هر شبانه روز فقط دو لیتر آب می نوشد و بقیه مصارف نقشی غیر آشکار دارند. حدود ۵ درصد از آن به صورت آب خانگی، برای شستشوی بدن و تمیز کردن لباس ها و ظروف و پخت و پز استفاده می شود. ۳ درصد در کارخانهها و کارگاه های مختلف، برای تولید محصولاتی که ما هر روز از آنها استفاده می کنیم، مصرف می گردد. اما ۹۲ درصد باقیمانده فقط صرف تولید خوراک انسان، به صورت محصولات کشاورزی و دامپروری می شود.
سالانه مقدار ۸/۵ هزار میلیارد متر مکعب آب قابل شرب در دنیا برای کشاورزی مصرف می شود و ۳۷ درصد از کل اراضی جهان زیر کشت محصولات کشاورزی قراردارند. تولیدات این مزارع به مصرف انواع خوراک انسان و خوراک دام و طیور می رسد، تا جمعیت در حال رشد کره زمین گرسنه نمانند. پس مقدار آبی که برای تولید محصولات کشاورزی مصرف می شود یک ضرورت است، از طرفی مصرف فراوان آب کشاورزی، بزرگترین تهدید برای منابع آبی مناطق مختلف جهان محسوب می شود. سوال اینجا است که چگونه می توان مصرف آب کشاورزی را بهینه کرد تا آب مورد نیاز کسانی که به آن احتیاج دارند تامین شود؟
حل مشکل کم آبی، احتیاج به راه حل جهانی دارد، هرچند تصمیمات کوچک روزانه هر یک از ما نیز میتواند بر روی ذخایر آبی سراسر جهان اثر بگذارد. کشاورزان باید با یافتن روشهای ابتکاری برای کاهش مصرف آب و با استفاده از تکنیک های خاص آبیاری برای افزایش راندمان و پرورش محصولاتی که آب کمتری نیاز دارند، حجم بزرگی از آب را صرفه جویی کنند. صنایع نیز باید به دنبال روش هایی باشند تا در فرایند تولید، از آب بازیافتی استفاده کنند. مردم نیز می توانند با کاهش اتلاف مواد غذایی، گام بزرگی را برای کاهش مصرف آب بردارند. یک سوم مواد غذایی که هم اکنون از مزارع برداشت می شود، ضایعات و یا دور ریز میشود. یکی دیگر از راه های کاهش مصرف آب، کاهش مصرف گوشت قرمز است. پذیرش یک روش زندگی گیاه خواری میتواند مصرف آب شیرین را تا یک سوم کاهش دهد.کاهش مصرف محصولات پر آب بر کشاورزی مانند نیشکر، برنج، صیفی جات و سبزی جات نیز می تواند نیاز به آب را کاهش دهد.
فراموش نکنیم، آب سیاره ما ممکن است هرگز تمام نشود، اما کم آبی برای کسانی که تشنگی را تجربه میکنند، دردناک است.
یک دیدگاه بنویسید