آیا تولید شلوار جین به طبیعت آسیب می رساند؟ چه آسیب هایی از شلوار جین به محیط زیست وارد می شود؟ راه های مقابله با آن چیست؟ قبل از پاسخ به این سه پرسش بهتر است نگاهی به تاریخچه پیدایش شلوار جین بیندازیم.

از گذشته دور در شهر نایمز فرانسه یک نوع پارچه کتانی محکم و با دوام تولید می شد که پنبه آن از بندر جینوا ایتالیا وارد می گردید، به همین دلیل فرانسوی ها نام این پارچه را جین گذاشتند. در سال ۱۸۵۱ پارچه فروشی به نام لوی اشتراوس (Levi Strauss) از آلمان به آمریکا مهاجرت کرد و چون شنید مهاجران برای کشف طلا به کالیفرنیا می روند، او هم در پی بازار پر رونق، فروشگاهی در سانفرانسیسکو افتتاح کرد. در همان زمان در شهر رنو، واقع در ایالت نوادا چادر دوزی بنام جاکوب دیویس، کار می کرد که پارچه های مورد نیازش را از فروشگاه اشتراوس تهیه می کرد که در میان آنها پارچه جین بافت فرانسه نیز وجود داشت. روزی یک مشتری به دیویس شلوار کار محکمی که بتواند در پای کارگران معدن دوام بیاورد سفارش داد. او هم با استفاده از پارچه جین که از اشتراوس خریده بود، شلواری دوخت و با قرار دادن پرچ های مسی در جا هایی که در شلوار معمولاً زود پاره می شدند، بر استحکام آن افزود.

این شلوار به دلیل راحتی و دوام زیاد، به سرعت در میان معدن کاران طلا محبوب شد و سفارشات زیادی برای دیویس رسید. دیویس که نقدینگی کافی برای خرید این مقدار پارچه نداشت، با اشتراوس تماس گرفت و پیشنهاد راه انداختن یک شرکت تولید شلوار جین را به او داد. به این شکل بود که در سال ۱۸۷۳ شرکت (Levi Strauss & Co) تاسیس شد و شروع به تولید شلوار جین کرد. به این ترتیب شلوار جین متولد شد و هنوز هم بعد از ۱۵۰ سال پوشاک برند (Levi’s)در سراسر جهان فروخته می شود.

هم اکنون آمار تولید سالیانه شلوار جین در جهان به ۶ میلیارد عدد رسیده. در گذشته شلوار جین سنبل کار و کارگر بود و هر شلوار ممکن بود چندین سال دوام داشته باشد. ولی در سال های اخیر که این نوع شلوار تبدیل به یک مد نسل جوان شده، تولید کنندگان از دوام آن کاسته اند، تا جایی که حتی شلوار جین پاره و کهنه شده به عنوان یک مد و با قیمت های گزاف در بازار فروخته می شود.

حالا برسیم به سه سوال اول مقاله. برای تولید هر شلوار جین به حدود یک کیلو گرم پنبه نیاز است. کشت این مقدار پنبه تقریباً ۱۳۰۰۰ لیتر آب نیاز دارد. از طرفی برای کاشت پنبه، مقداری سم علف کش و آفت کش استفاده می شود که این سموم وارد آب های زیرزمینی شده، آنها را آلوده می کند. بوته پنبه که با ماشین‌های دستی یا صنعتی برداشت می‌شود، به کارخانه‌های نساجی منتقل می‌شود و در آنجا به نخ تبدیل می‌گردد. در این مرحله، معمولاً پنبه با مقداری الیاف پلاستیکی مانند اسپندکس ترکیب می‌شود تا خاصیت ارتجاعی نخ افزایش یابد و شلوار جین راحت‌تر و انعطاف‌پذیرتر شود. اما همین الیاف پلاستیکی از دوام پارچه کتان می کاهد.

در مرحله بعد نخ ها به رنگ آبی رنگ آمیزی می شود. در گذشته برای رنگ از نیل استفاده می شد که یک رنگ طبیعی است. اما حالا اکثر تولید کنندگان از رنگ مصنوعی استفاده می کنندکه از محصولات جانبی نفت و مواد شیمیایی سمی ساخته می شود. در نهایت برای تولید این حجم عظیم از شلوار جین از زیپ‌ها، دکمه‌ها و پرچ‌هایی استفاده می شودکه از مس و فلزاتی دیگر ساخته شده و استخراج و تولید آنها منبع دیگری برای تخریب محیط زیست است. در مجموع، فرآیند تولید یک شلوار جین بیش از ۳۳ کیلوگرم کربن منتشر می‌کند که معادل ۱۱۰ کیلومتر مسافت طی شده با یک اتومبیل بنزین سوز است.

همه شلوارهای جین در طول عمر خود ده ها یا حتی صدها بار شسته می شوند. این فرآیند پر مصرف آب که انرژی زیادی هم نیاز دارد، پلاستیک‌های بافته شده در تار و پود پارچه را تجزیه می‌کند و میکروپلاستیک‌ها را در محیط رها می‌کند، همچنین باعث کاهش طول عمر شلوار جین می شود. شلوارهای جین غیر قابل استفاده و دور ریخته شده در نهایت سرنوشت شان به محل‌های دفن زباله ختم می‌شود، جایی که از تجزیه آن‌ گاز متان آزاد می‌شود. بعلاوه رنگ‌ و پلاستیک‌ پارچه نیز به خاک و آب‌های زیرزمینی وارد می شود.

یکی از بهترین راه حل های مقابله با این آثار مخرب زیست محیطی بازیافت شلوار های جین و استفاده مجدد از آن است. کاری که هم اکنون بعضی از کارخانه های تولید شلوار جین آغاز کرده اند. بعلاوه هر مصرف کننده می تواند با خرید شلوار جین دست دوم و خرید تعداد کمتری از شلوارهای مورد علاقه خود، به کاهش اثرات زیست محیطی آن کمک کند. اخیراً برخی از شرکت های تولیدی، از پنبه ارگانیک استفاده می کنند که آلاینده های کمتری دارد. تولیدکنندگان جین نیز توصیه می کنند که شلوار جین خود را زیاد نشوئید تا عمر آن کوتاه نشود و در مصرف آب صرفه جویی شود. بالاخره اینکه برای کاهش مصرف انرژی و جلوگیری از مندرس شدن زود هنگام شلوار خود از خشک کن و اطو استفاده نکنید، بلکه آن را در معرض هوا خشک کنید.