از سال های گذشته کشور ما همواره با کمبود آب دست و پنجه نرم می کرده. ولی به نظر می رسد با توجه به خشکسالی پیش رو، امسال شرایط به مراحل بحرانی برسد و حتی مسئولین مجبور شوند آب خانگی را سهمیه بندی کنند. به نظر می رسد زمان برای پرداختن به راه حل های استراتژیک از دست رفته. ولی کمبود آب را نمی توان به فراموشی سپرد، پس بهتر است به راه حل های ضربتی و زود بازده فکر کنیم. اصولاً کنترل سریع بحران آب به دو عامل اصلی بستگی دارد که هر دو به شدت به یکدیگر وابسته هستند.

عامل اول قیمت آب است. قیمت یک لیترآب شرب در سال جاری ۵ ریال محاسبه می شود که در مقایسه با قیمت سایر کالاها تقریباً مجانی به حساب می آید. سازمان آب اعلام می کند که آب برایش لیتری ۳۰ ریال تمام می شود، احتمالاً به دلیل اینکه مخارج زیربنایی و نگهداری تاسیسات و خسارات محیط زیست را محاسبه نمی کند. با اضافه کردن این هزینه ها، قیمت تمام شده یک لیتر آب تقریباً ۵۰۰ تومان خواهد شد. آیا با چنین اختلاف قیمتی، در مصرف کننده انگیزه ای برای مصرف بهینه و صرفه جویی در مصرف آب باقی می ماند؟ آیا با پند و نصیحت می توان مردم را قانع کرد که از آب شرب به عنوان جارو استفاده نکنند؟ آیا سهمیه بندی و قطع آب با همه خساراتی که دارد، می تواند جلو مصرف بی رویه را بگیرد؟

عامل دوم استفاده از وسایل کاهنده مصرف است. نمی توان از مردم خواست آب مصرف نکنند، ولی می توان توقع داشت آب را بهینه مصرف کنند. اگر قیمت آب واقعی شود، آب را هدر نمی دهند و انگیزه مردم برای استفاده از وسایل کاهنده مصرف بالا می رود. در نتیجه فرهنگ کاهش مصرف ترویج پیدا می کند. در اینجا چند نمونه از فناوری های صرفه جویی در مصرف آب و مقدار تاثیر آنها بر میزان مصرف را معرفی می کنیم.

دوش کم مصرف: بیشترین میزان مصرف آب در حمام خانه ها اتفاق می افتد. یک سردوش معمولی در هر دقیقه ۲۰ لیتر آب جاری می کند. یعنی یک شستشوی ۱۵ دقیقه ای نیاز به ۳۰۰ لیتر آب دارد. دوش های کم مصرف که با مکانیزم خاصی آب را با هوا مخلوط می کنند و کیفیت شستشو را حفظ می نماید، در هر دقیقه ۸ لیتر آب از آن خارج می شود. اگر با استفاده از دوش کم مصرف، زمان شستشو را به ۱۰ دقیقه کاهش دهیم، مصرف آب به ۱۲۰ لیتر خواهد رسید. حالا اگر کسی زمان دوش گرفتن خود را به ۵ دقیقه تقلیل دهد و در فواصل شستشو، شیر آب را ببندد، با ۲۵ لیتر می تواند حمام کند.

فلاش تانک کم مصرف: هر بار استفاده از فلاش تانک های قدیمی ۱۶ لیتر آب را به فاضلاب تبدیل می کند. فلاش تانک های دو زمانه کم مصرف، علاوه بر اینکه آب را با هوا ترکیب می کند و با فشار روانه توالت می نماید، دو دکمه ۴ لیتری برای ادرار و ۸ لیتری برای مدفوع نیز دارند. هر نفر اگر در هر شبانه روز ۴ نوبت برای دفع ادرار و یک نوبت برای دفع مدفوع از توالت استفاده کند، با فلاش تانک قدیمی ۸۰ لیتر آب مصرف می شود. ولی با فلاش تانک کم مصرف این میزان به ۲۴ لیتر تقلیل پیدا خواهد کرد.

شیر کم مصرف: این شیر ها به انواع اهرمی، پدالی، فشاری و چشمی تقسیم می شوند.

A – شیر اهرمی می تواند به کمک آبفشان و اهرم قابل تنظیم، مصرف آب را تا ۳۰ درصد کاهش دهد. با هر شیر اهرمی کم مصرف یک خانواده ۴ نفره می تواند در ماه ۲۴۰ لیتر آب شرب صرفه جویی کند.

B- شیر پدالی: معمولاً در بیمارستان ها و محیط بهداشتی استفاده می شود. ولی اگر فرهنگ مصرف آن رواج پیدا کند، در منزل هم می تواند کارایی خوبی داشته باشد. پدال این نوع شیر، روی زمین قرار دارد و مصرف کننده در زمان لازم آن را با پا فشار می دهد و آب جاری می شود. این نوع شیر تا ۵۰ درصد از مصرف آب می کاهد. با هر شیر پدالی، یک خانواده ۴ نفره می توانند در هر ماه ۴۰۰ لیتر آب شرب صرفه جویی کنند.

C- شیر فشاری: این نوع شیر معمولاً در مدارس و محیط های عمومی پر جمعیت مثل سرباز خانه ها استفاده می شود. با توجه به قیمت مناسب شیر فشاری، استفاده آن برای منازل نیز بسیار مفید است. دکمه ای بر روی این نوع شیر وجود دارد که با هر بار فشار دادن، مدتی(مثلاً ۷ ثانیه) از آن آب خارج می شود، سپس جریان آب به صورت اتوماتیک قطع می شود. زمان ریزش آب قابل تنظیم است. با این شیر تا ۴۰ درصد در مصرف آب صرفه جویی می شود. با هر شیر فشاری، یک خانواده ۴ نفره می توانند در ماه ۳۲۰ لیتر آب شرب صرفه جویی کند.

D- شیر چشمی: با وارد و خارج شدن دست به زیر شیر، یک سنسور اتوماتیک جریان آب را قطع و وصل می کند. چون قیمت این نوع شیر گران است، معمولاً در فرودگاه ها، هتل ها و رستوران ها از آن استفاده می شود. شیر چشمی تا ۷۰ درصد مصرف آب را کاهش می دهد. با هر شیر چشمی، یک خانواده ۴ نفره می توانند در ماه ۵۶۰ لیتر آب شرب صرفه جویی کنند.

اینها عمده ترین و موثر ترین موارد استفاده از وسایل کاهنده مصرف در خانه است. چندین وسیله دیگر هم وجود دارد که می تواند بدون کاهش کیفیت زندگی، در مصرف آب صرفه جوی کند، وسایلی مانند ماشین لباسشویی کم مصرف، ماشین ظرف شویی کم مصرف، سرشیلنگ های آب فشان، سنسور آبیاری گیاهان منزل، روکش استخر و ده ها وسیله دیگر.