الکس پوردوم (alex prud’homme) روزنامه نگار حوزه آب و انرژی و نویسنده کتاب مواج (Ripple) که موضوع آن سرنوشت آب شیرین در قرن بیست و یکم است، اخیراً با مجله سنگ های غلتان (ROLLING STONE) مصاحبه ای انجام داده. خلاصه ای از این مصاحبه که بصورت مجازی صورت گرفته را در اینجا می توانید مطالعه کنید.

RS: چرا شما معتقد هستید که در قرن ۲۱، آب از نظر اهمیت جای نفت را خواهد گرفت؟

الکس پوردوم: بشر صدها هزار سال بدون نفت زندگی کرده، ولی حتی یک روز هم نمی تواند بدون آب زندگی کند. برای تولید انرژی، ده ها جایگزین وجود دارد، ولی آب هیچ جایگزینی ندارد. در سال های آینده افزایش جمعیت انسانی و گرم شدن آب و هوا، فشار شدیدی بر منابع آب وارد خواهد کرد. ما قبلاً تصور می کردیم که انرژی و آب مهمترین مشکلات قرن ۲۱ خواهند بود. ولی اکنون دیگر مطمئن هستیم، این فقط آب است که معضل قرن ۲۱ است. سازمان ملل متحد نیز در مورد آب هشدار داده”در قرن بیست و یکم جنگ هایی بر سر آب اتفاق خواهد افتاد.”

RS: آب همیشه در زندگی انسان ها حضور داشته، پس چرا در قرن حاضر تا این حد پر اهمیت شده؟

الکس پوردوم: تاکنون مردم فکر می کردند آب فراوان ترین عنصر جهان است و هر زمان که بخواهند، بدون هیچ هزینه ای در دسترس است. این فرض چنان در فکر مردم ریشه دوانده که در زمان آبیاری محصولات یا مسواک زدن یا حتی در زمان نوشیدن یک لیوان آب تمیز و شفاف، هرگز به اهمیت آب فکر نمی کنند. جمعیت جهان  قرن ها زیر یک میلیارد نفر بود. با افزایش بهداشت و پنی­سیلین و واکسن جمعیت در مدت کوتاهی منفجر شد. مصرف آب نیز در سال های اخیر به شدت رشد کرده. از اول قرن بیستم تا سال ۲۰۰۸، مصرف آب هر بیست سال دو برابر می شد. اکنون مصرف آب، فقط ظرف ۱۲ سال دو برابر می شود. در سال ۲۰۱۰ جمعیت جهان حدود ۶/۸ میلیار نفر بود، که ۱/۵ میلیارد نفر آن فاقد آب آشامیدنی سالم بودند. این جمعیت در سال ۲۰۵۰ به ۹ میلیارد نفر می رسد و تعداد کسانی که به آب دسترسی نخواهند داشت به ۳/۵ میلیارد نفر خواهد رسید. هم اکنون در استرالیا، اسپانیا و خاورمیانه خشکسالی های بی سابقه، منجر به بحرانی شدن شرایط آب شده. در آفریقا و آمریکای مرکزی، تنش ها بر سر تأمین آب، درگیری و خشونت را در بین مردم اضافه کرده. تغییرات آب و هوایی نیز منابع قابل اعتماد آب شیرین را به شکل فزاینده ای تهدید می کند. در این میان، تشنگی و نیاز انسان ها به آب، از توانایی اکوسیستم جهان برای تأمین آب تمیز و پایدار، خارج شده. پیش بینی می شود تا سال ۲۰۳۰، تقاضای جهانی آب۴۰ درصد از میزان عرضه آن پیشی بگیرد.

RS: با این مقدار وابستگی بشر به نفت، چگونه ممکن است از اهمیت آن کاسته شود؟

الکس پوردوم: نفت تنها ۲۵۰ سال است که رواج پیدا کرد. تقاضا برای آن از نیمه دوم قرن ۱۹ و در طول قرن بیستم رو به افزایش گذاشت، در نتیجه کشورهای صنعتی بر سر منابع نفت با هم به رقابت های سیاسی و نظامی پرداختند. در اوایل قرن ۲۱، به دلیل اینکه سوخت های فسیلی منبع نهایی ۸۵ درصد انرژی جهان بود، قیمت نفت به ۱۴۰ دلار در هر بشکه رسید. اما انرژی های فسیلی کثیف هستند و باعث آلودگی جهان شده اند. یکی از مخرب ترین پیامدهای مصرف سوخت فسیلی، گرم شدن کره زمین و آلودگی هوای شهرهای بزرگ است. اما همزمان با مشخص شدن تاثیر سوخت های فسیلی بر تغییرات آب و هوایی، استفاده از انرژی های پاک شتاب گرفت و روز به روز از اهمیت نفت و سایر سوخت های فسیلی کاسته می شود.

RS: آب که در حال حاضر بشکه ای ۱۰ سنت قیمت دارد، چگونه آنقدر با ارزش خواهد شد که از نفت بشکه ای ۴۰ دلار مهم تر خواهد شد؟

الکس پوردوم: این موضوع دو سو دارد. از یک طرف در آینده نزدیک آب کمیاب و گران خواهد شد و از طرف دیگر جایگزینی سوخت های پاک با نفت گسترش پیدا خواهد کرد، در نتیجه از اهمیت نفت کاسته خواهد شد. هم اکنون ۵ درصد برق جهان از طریق انرژی پاک تامین می شود این رقم تا سال ۲۰۳۰ به ۳۰ درصد خواهد رسید. کشورهای صنعتی که بیشترین گازهای گلخانه ای را تولید می کنند، در کنفرانس پاریس تعهد کرده اند که تا سال ۲۰۵۰ برق تولید شده از انرژی فسیلی را از سیستم خود حذف کنند. صنعت اتومبیل هم به سرعت بطرف ساخت اتومبیل های برقی می رود. هم اکنون تعداد اتومبیل های برقی جهان به ۳/۵ میلیون رسیده. این تعداد در سال ۲۰۳۰ به ۲۶۰ میلیون خواهد رسید و در سال ۲۰۳۵ تولید اتومبیل های با سوخت فسیلی به کلی تعطیل خواهد شد. طلیعه کم ارزش شده نفت را از هم اکنون می توان لمس کرد. در سال جاری درآمد دولت عربستان تا سطح ۵۰ درصد نسبت به سال قبل کاهش یافته که البته بخشی از آن مربوط به همه گیری بیماری کرونا است.

RS: شرایط آب چه تغییراتی خواهد کرد؟

الکس پوردوم: در حال حاضر بیشترین میزان مصرف آب در جهان، صرف تولید محصولات کشاورزی می شود. راندمان آب کشاورزی اکنون بین ۲۵ درصد تا ۹۰ درصد است که اختلاف فاحشی است. با افزایش جمعیت جهان و تغییرات آب و هوایی، روز به روز نیاز به آب حیاتی تر خواهد شد. با کمبود آب، نیاز به اصلاح روش های کشاورزی و بالا بردن راندمان، به شدت اهمیت پیدا خواهد کرد که نیاز به هزینه های سنگینی دارد. نمک زدایی آب و بازیافت فاضلاب هم از دیگر روش های دست پیدا کردن به آب است که آنها نیز هزینه های سنگین دارند. در نتیجه قیمت آب در حد فعلی باقی نخواهد مانند و ممکن است در سال های آینده قیمت یک بشکه آب از یک بشکه نفت بیشتر شود.

RS: حذف سوخت های فسیلی میلیون ها شغل را از بین خواهد برد، برای مقابله با بحران بیکاری چه باید کرد؟

الکس پوردوم: این جبر زمانه است، ابتدای قرن بیستم، اتومبیل با سرعت زیادی جای اسب و درشکه را گرفت. در همان زمان تعداد زیادی از مشاغل مانند کالسکه ران، کالسکه ساز، فروشنده اسب، فروشنده علیق و صدها شغل دیگر از بین رفت ولی به جایش هزاران شغل جدید مانند سازنده اتومبیل، راننده، مکانیک، فروشنده سوخت، سازنده جاده و اتوبان ایجاد شد. با حذف سوخت های فسیلی نیز صدها هزار شغل جدید در زمینه تولید انرژی پاک و ساخت وسایل برقی ایجاد خواهد شد. اهمیت یافتن آب و نیاز به صرفه جویی در مصرف آب نیز مشاغل جدید را در صنعت بازیافت آب و ساخت وسایل کاهنده مصرف کشاورزی، خانگی و صنعتی ایجاد خواهد کرد.