این مصاحبه چندی پیش با خانم مگان ورفت “Meghan Werft” سردبیر مجله شهروند جهانی  ” GLOBAL CITIZEN ” انجام شده. او معتقد است ایجاد یک جهان پایدار و عاری از فقر در گرو آموزش و آگاهی عمومی در مورد مسائل جهانی و به خصوص مسئله آب قرار دارد. این مصاحبه درباره نمک زدائی آب های شور برای مقابله با کمبود آب است. با توجه به انواع طرح های نمک زدائی و انتقال آب که این روزها در کشور ایران در حال بررسی و تصویب است، شاید این مصاحبه نکات آموزنده ای در بر داشته باشد.

آیا نمک زدایی می تواند یکی از راه های مقابله با کمبود آب باشد؟

با خشکسالی شدید که اکنون بیش از ۳۶ کشور را تحت تاثیر قرار داده، ظاهراً راه حل ممکن، در آب اقیانوس ها و سایر منابع آب شور قرار دارد. ۷۰ درصد از سطح زمین را اقیانوس پوشانده که ۹۶ درصد آب موجود در این سیاره را تشکیل می دهد. مشکل این است که این آب را نمی توان مستقیماً مصرف کرد. چون نمک آن بیش از حد تحمل است. نمک زدایی فرآیند تبدیل آب شور اقیانوس ها به آب قابل استفاده است و نمک زدائی می تواند یک گزینه مناسب برای حل بحران آب باشد. هم اکنون نزدیک به یک میلیارد نفر در مناطقی که در معرض خشکسالی شدید قرار دارند، امکان دسترسی به آب پاک را ندارند و نمک زدایی آب دریاها می تواند برای آنها مانند یک معجزه باشد.

هم اکنون بیشترین میزان نمک زدائی در کدام منطقه دنیا انجام می شود؟

کشورهای خاورمیانه اکثراً با کمبود میزان بارش و ذخایر آب زیرزمینی مواجه هستند، بنابراین نمک زدائی آب کاری مورد نیاز برای آنها است. این منطقه تاکنون در نمک زدائی پیشرو بوده است. عربستان سعودی، امارات متحده عربی، کویت، قطر به شدت به فرآیند شیرین کردن آب به عنوان یک منبع اصلی برای آب پاک مورد نیاز خود، توجه کرده اند. عربستان هم اکنون۵۰ درصد از آب مصرفی خود را از آب شیرین کن ها برداشت می کند. در حال حاضر یک درصد از آب قابل شرب جهان متکی به نمک زدایی است. اما سازمان ملل متحد پیش بینی می کند که تا سال ۲۰۲۵، این مقدار تا ۱۴ درصد افزایش پیدا خواهد کرد.

چرا بیشتر نمک زدایی ها در خاورمیانه انجام می شود؟

چون نمک زدائی نیاز به انرژی بسیار زیادی دارد و هزینه آن برای کشورهائی که تولید کننده انرژی و نفت نیستند، بسیار گران تمام می شود. به همین دلیل فعلاً از این روش بیشتر برای بدست آوردن آب شیرین در مناطق نفت خیز و کشتی ها استفاده می شود. البته نگرانی های محیط زیستی نیز وجود دارد. معمولاً آب بسیار شوری که پسماند کارخانه های آب شیرین کن هستند می تواند به منابع گیاهی و به ماهی های اقیانوس ها آسیب برساند. اگر در این فرآیند از انرژی های تجدید پذیر استفاده شود، هزینه ها کاهش می یابد و همچنین حفاظت از محیط زیست و حیات دریایی دقیق تر صورت می گیرد.

یک کارخانه آب شیرین کن چگونه کار نمک زدائی را انجام می دهد؟

چند راه برای حذف نمک از آب شور وجود دارد. اسمز معکوس و تقطیر، اصلی ترین روش ها، برای نمک زدائی هستند. در روش اسمز معکوس آب شور، باید با فشار زیاد از داخل فیلترهای مخصوصی بگذرد و نمک زدائی شود، در روش تقطیر نیز آب باید در مقیاس های بزرگ به درجه جوش برسد، تا بخار آب جمع آوری و سپس تقطیر شود. هر دو روش نیاز زیادی به انرژی دارند و زیرساخت های آن هم پر هزینه است و در دستکم، میزان شوری آب اقیانوس ها را در حوالی کارخانه افزایش می دهد، به این دلایل است که آب تصفیه شده گران تر تمام می شود و آب مصرفی نمک زدائی شده، در مقایسه با سایر منابع آب شیرین، هنوز هم بسیار گران است. اما تعدادی از شرکت ها مشغول مطالعه و بررسی بر روی ارزان تر کردن پروسه هستند و برای کاهش میزان انرژی تلاش می کنند. البته استفاده از انرژی پاک و آفتاب هم در دستور کار این شرکت ها قرار دارد. به عنوان مثال، عربستان سعودی هم اکنون در حال ساخت یک آب شرین کن بزرگ است که با انرژی خورشیدی کار خواهد کرد.

یک کارخانه آب شیرین کن چقدر هزینه ساخت دارد؟

قیمت یک آب شیرین کن به حجم آن و مقدار آب تولید شده، بستگی دارد. ولی در هر حال، احداث کارخانه های آب شیرین کن بسیار پر هزینه است. بزرگترین کارخانه آب شیرین کن ایالات متحده با نام Carlsbad  یکی از بزرگترین مجتمع های نمک زدائی در دنیا است که آب مورد نیاز شهر سن دیگو را تامین می کند. این آب شیرین کن از فرآیند غشائی اسمز معکوس، استفاده می نماید و هزینه ساخت آن یک میلیارد دلار بوده است.

چرا ایالت کالیفرنیا و شهر سن دیگو برای این پروژه انتخاب شد؟

 کالیفرنیا مدت زیادی است در خشکسالی به سر می برد و شرایط خشکسالی همچنان ادامه دارد و با بحران کم آبی و محدودیت منابع آب مواجه شده است. در نتیجه نمک زدائی به عنوان آخرین راه در کالیفرنیا مورد استفاده قرار گرفته و شهرهای مختلف کالیفرنیا بر روی زیرساخت های آب شیرین کن سرمایه گذاری می کنند. هم اکنون ۱۷ پروژه آب شیرین کن در این ایالت مشغول به کار و یا در حال راه اندازی هستند. یکی از این کارخانه ها در سانتا باربارا قرار دارد و راه اندازی آن ۵۵ میلیون دلار هزینه در بر داشته. به جز خشکسالی طولانی مدت، هم جوار بودن این ایالت با اقیانوس و نزدیکی آن به تگزاس که چاه های نفت آمریکا در آن قرار دارد، از دیگر دلایلی است که این ایالت در شیرین کردن آب، رتبه اول را در آمریکا دارد.

آینده تکنولوژی نمک زدائی را چگونه می بینید؟

این تکنولوژی باعث می شود تا مناطق کم آب، به منابع آب پایدار در منطقه خود دست پیدا کنند. در نتیجه از وابستگی شان به سایر مناطق کاسته می شود. اما هنوز  این تکنولوژی به اندازه کافی رشد نکرده چون قیمت آب بسیار گران می شود. اما با تغییرات آب و هوایی و خشکسالی های شدیدی که بیشتر مناطق دنیا را تحت تاثیر قرار داده، من فکر می کنم این فرآیند ارزش سرمایه گذاری تحقیقاتی را دارد، تا به تکنیک هائی که باعث کاهش هزینه ها و کاهش تولید کربن می شود، دست پیدا کنیم. ترکیب انرژی های تجدید پذیر با تکنولوژی های پیشرفته می تواند موتور محرکه فراگیر شدن نمک زدائی آب شود. اما هنوز برای بسیاری از کشورها که با کمبود شدید آب مواجه نیستند، این گزینه، انتخاب خوبی محسوب نمی شود.